Bundan önceki üç yazımızda önce değişen girişimci-yatırımcı dünyasına, sonra bu değişimin daha demokratik olmasını sağlayan yapısal değişimlere bakmış ve en sonunda da bu sistemi işleten yani yatırımcılardan sağlanan ve sadece girişimcilere değil sistemdeki tüm paydaşlara dağılarak sistemin düzgün çalışması için gerekli olan yakıttan yani Token kavramından söz etmiştik.
Bu yazımızda ise farklı Token’lardan bahsederek aslında bir parça Blockchain dünyasının farklı ekosistemlerinde de bahsediyor olacağız.
–
Bir noktayı tekrar hatırlatmakta fayda var:
Şifreli Harikalar Dünyası (İngilizce CryptoNetworks olarak geçen terimin bendeniz tarafından Türkçeye uyarlanmış hali) diye adlandıracağımız dünya, şifrelendirme kullanarak dijital olarak bir varlığın bir kişiden diğerine güvenli bir şekilde geçmesine yarıyor.
Pekçok dijital varlık var bu şekilde transfer edebileceğiniz ve bu varlıkların en yaygını para, buradaki deyimi ile KriptoPara. Bu KriptoPara’ların en çok kullanılanı ise Bitcoin, ilk çıkanı. Dolayısı ile Kriptovarlıklar içinde kendine ait özel bir yeri olan KriptoParalar’a bakacağız önümüzdeki iki yazıda. Bu yazımız Bitcoin ile ilgili. Ancak KriptoPara’lar sadece Bitcoin ile sınırlı değil. Diğer KriptoPara’lar ise bir sonraki yazıda.
–
Bitcoin
KriptoPara’ların en eskisi, en çok kullanılanı, bir nevi şahı. Diğer bütün paralardan ayrılan birkaç özelliği var. Öncelikle, kurulmak için herhangi bir yatırım almamış. 2008 yılında çıkan kriz sonrası koca koca bankaların batması ihtimali ve devletlerin bu bankaları kurtarmak için (finansal krizi önlemek adına) milyarlarca dolar para basmasına tepki olarak bir grup siberpunk tarafından geliştirilen fikrin meyvesi. Bu dev bankaların batma ihtimali onlarda “acaba paramız mevcut sistemde güvende mi?” sorusunu doğurdu. Devletlerin finansal krizi önleme adına milyarlarca dolar karşılıksız para basması ise onlarda “mevcut düzenin koruyucusu olan devletler ne kadar sorumlu davranıyorlar?” şeklinde düşünceler ile ilk sorulan sorunun etkisini daha da derinleştirdi. Sonunda da Satoshi Nakamoto tarafından yaratılan Bitcoin ortaya çıktı.
Ancak deneysel bir ürün olan Bitcoin’in Internet üzerinden kuralsız olarak her türlü ürünü satan Silk Road sitesinde kullanıma başlaması (kredi kartı ile ödemede tüm kimlik bilgileri ifşa edilirken Bitcoin’de bir tür gizlilik olması nedeniyle) Bitcoin’e ilgiyi patlattı Ancak Bitcoin’in (ve Satoshi’nin istediği) istediği normal olarak bu tip bir kötü şöhret değildi. 2010 yılı sonunda Visa ve Mastercard’ın Amerikan hükümetinin yaptığı gizli işleri ortaya çıkaran Wikileaks’e halk tarafından yapılan yardımları bloke etmesi sonrası, Wikileaks’in Bitcoin ile bağış toplamaya başladığını açıklaması Bitcoin’e olan talebi iyice yükseltti.
Ancak Bitcoin kurucusu ve o zamana kadar anonim olan Satoshi yazdığı bir yazı ile Bitcoin’in deneysel bir ürün olduğunu henüz gerçek hayatta pratik kullanıma hazır olmadığını belirterek Wikileaks’den Bitcoin ile bağış uygulamasına son vermesini rica etti. Wikileaks’in bunu dinlememesi sonrası ise Satoshi sırra kadem bastı. Şu anda nerededir, kimdir bilen kimse yok. Pardon, bilen bir kişi vardı, o da Bitcoin üzerinden yapılan ilk para transferinden Satoshi’den $100 alan Hal Finney, o da 2014 yılında hayata veda etti.
Satoshi’yi bildiğine emin olduğumuz tek kişi: Hal Finney
Sonrasında değişik iniş ve çıkışlar yaşayan, defalarca değeri fırlayan, defalarca değeri yarıya düşen, her yıl birkaç kere “artık öldü” denilen ama her seferinde daha da güçlü bir şekilde hayatını sürdüren, kurulduğundan beri bir dakika bile işlemleri sekteye uğramamış bir KriptoPara, Bitcoin hayatımıza girdi. ((Bu arada “Bitcoin öldü” haberleri için istatistik bile tutuluyor, şu ana kadar 300’ü geçmiş, şu linkten takip edebilirsiniz.)
–
Sonuç olarak Bitcoin
Bitcoin, kabaca bu. Ağır aksak işleyen, öyle çok hızlı geliştirmeye tabii olmayan bir KriptoPara. Gelişimi için çalışan büyük bir yazılımcı grubu var, ancak dediğimiz gibi bir para mevhumu taşıdığı için, gelişimci grubu için yenilikçilikten öte güvenilirlik daha ön planda tutuluyor. KriptoPara olarak oldukça güvenli Bitcoin ancak gerek ağır ve hantal yapısı, gerekse gizlilik anlamında kullanıcılara yeteri kadar gizlilik vermediği için (kanun dışı işlem yaptığınızda yakalanma ihtimaliniz Bitcoin’de çok yüksek, örneğin yukarıda bahsettiğimiz Silk Road’un kurucusu Bitcoin hareketleri takip edilerek yakalandı), başka başka KriptoParalar da tedavülde. İsterseniz genel olarak altcoin denilen bu alternatif paralara da bir sonraki yazımızda bakalım.
–
Geçmişte nelerden bahsettik bakmak isterseniz:
- Blockchain teknolojisinin nasıl çıktığını merak ediyorsanız, “Geceleri uykunuzu ne kaçırıyor” ve “Sahi nedir bu Blockchain Allah aşkına?” yazılarımıza,
- Bu teknolojinin şu anda en olgun şekilde kullanılan uygulamalarından Bitcoin‘e ilginiz varsa “Bitcoin ne tam olarak?, “Bitcoin para mı gerçekten?” ve “Bütün bunlar bir balon mu?” yazılarımıza,
- Blockchain’in değişik alanlarda getirdiği potansiyel yenilikler için, insanı yardım’da İyilik için Blockchain, sanatta Sanat için Blockchain ve sağlıkta Sağlık için Blockchain yazılarımıza
- Yeni teknolojileri ayakta tutan en önemli yeniliklerden Şifrelemenin ne demek olduğu için Şifreleme ne demek? Neden önemli?, şifrelemenin temel taşları olan Öğütme (hashing), Özel Anahtar, Genel Anahtar, Şifreleme (Encryption)‘ye daha detaylı bakmak için Şifreleme mi? Çok karışık değil mi? ve Blockchain mekanizmasında nasıl kullanıldığını anlamak için Peki Blockhain şifrelemesi nasıl çalışıyor? yazılarımıza
göz atabilirsiniz
