Fed’in başarılı daha doğrusu hala etkili olmasının en önemli nedenlerinden biri bence inandırıcılığını koruması.
2008 Sonrası 10 yıl boyunca enflasyon yaratmadığını ki o zaman Fed bilançosu 800 milyar dolardan 4 trilyon dolara yani beş kat büyümüştü, şimdi sadece iki kat büyüdügörmemize rağmen QE’nin sorunları çözdüğüne inandığımız gibi işaret ettiği yöne doğru parmağın ucuna baktığımızdan do- layı etrafta ne olup bittiğini de kaçırıyoruz. Mutlaka hepinizin önüne yerli veya yabancı bir aracı kurumun raporunda veya Twitterda para tabanındaki abartılı yükseliş düşmüştür. Dolaşımdaki nakit veya M2 veya MZM tablolarına eşlik eden “bu iş tatsız bitecek analizleri” de çabası olmalı. Ancak ben de yaşımı almaya başlıyor olmalıyım ki aslında Fed’in açıkladığı bir parasal büyüklük daha olduğunu ha- tırlıyorum… 2006 yılının bir 9 Mart günü Fed resmi ve soğuk bir ağızla M3 verisinin artık takip edilme- yeceğini zira M2’de olmayan bir bilgi içermediğini ve gereksiz maliyet yarattığını bir açıklama ile duyurdu. Maliyet kısmı benim bulabildiğim kadarı ile Fed için 500 bin dolar, bankaların veriyi Fed’e iletmesi için için ise 1 milyon dolar civarındaydı. 2019 yılı karı 55 milyar dolar olan Fed için leblebi çekirdek parası bile değil. Ancak şimdiye malumunuz olmuştur ki ben para peşinde değilim ama enayi de değilim… M2’de olan her bilgi M3’de de olduğuna göre bu iki veri arasındaki fark büyük olmamalı.
https://i0.wp.com/blog.isyatirim.com. tr/wp-content/uploads/2021/01/MMM. png?resize=771%2C297&ssl=1
Yukarıda M3’ün yayınlandığı son tarih itibarı ile parasal büyüklükler var. M1 1.393 trilyon , M2 6.754 trilyon ve M3 10.345 trilyon dolar. Yani aradaki 4 trilyon dolara yakın parasal büyüklük ekonomik aktivitenin gelişimi hakkında Fed’e bir bilgi verme- diği için göz ardı edilebilir durumda…. Fed dönem dönem parasal büyüklüklerin topyekun olarak artık ekonomik aktivite için sağlıklı bir gösterge olmadığını da vurguluyor , dolayısı ile para politikasını da başka dinamikleri takip ederek oluşturuyor.
2008 sonrası bu tespit özellikle ekonomi için doğru olabilir ancak yaşadığımız krizler tamamen ekonomi kaynaklı mı?. M3’ün ne olduğuna baktığımızda (şunu baştan yazsana kardeşim) Türkçe kaynaklarda “M3 = M2 + Repo + Para piyasası fonları + İhraç edilen menkul kıymetler” olarak geçiyor. Ben yabancı tanımı üzerinden gideceğim zira yabancı kaynaklarda “eurodollar” hesapları da dahil ediliyor. Peki ekonomi için önemli olmayan finans için önemli olabilir mi acaba?
Repo konusunun 2008 krizinde tuttuğu yer “konut balonu ve mortgage” kelimesinin çok gerisinde kalmış olsa da gerçek neredeyse tam tersidir. 2008 krizine mükemmel bir repo krizi diyebilirsiniz. Lehman’ın iflası veya finans sektörünün içine düştüğü durumun temelinde de teminat piyasasında yaşananlar bulunuyordu. Önceki yıllarda ABD tahvilleri aracılığı ile yürütülen repo işlemleri 2008 krizi öncesi CDO vs gibi enstrümanlar üzerine dönüyordu. Şayet Fed bu piyasayı gerçek anlamda takip ede- biliyor olsa sonuç belki de çok daha değişik olurdu. Daha önemlisi 2 yıl önce repo piyasası bir kez daha karşıtı ve Fed’in yine olan bitenden haberi yoktu.
Eurodollar ise piyasaların içinde bulunan uzmanların bile hakkında az şey bildiği bir konu. Zira o piyasanın net bir fotografını çekmek çok zor. 1970’lerde doğan Eurodollar piyasasının 2000’li yıllarda çok büyük bir büyüme gösterdi ancak bu piyasaya yönelik veriler de doğal olarak M3 kararının kurbanı oldu. Oysa bu krizde de “sentetik dolar yaratma konusu” bir kez daha manşetlerdeydi ve gerçek dolar talebini anlamak için de çok kritik: https://www.wsj.com/articles/how-the-worlds- dullest-market-quietly-created-a-synthetic-dollar- empire-11601031401
Kısacası M1 veya M2 veya MZM ile olan biteni açıklayanlar gözleri bağlı bir şekilde fili tarif eden- lerden farklı bir durumda değil. Finansal sitemde ne olup bittiğini göremiyoruz ki anlayalım. Buna Fed de dahil. Altın taşıma nedenimiz de hiper enflasyon vs korkusu değil bu kara delik.
