Küresel gelişmelerin yanı sıra kendi iç dinamiklerinin etkisi ile para piyasalarında çalkantılı bir dönem yaşayan Türkiye’de tüketicinin ekonomiye güveni son beş yılın en düşük seviyelerine indi. Üstelik bunun daha yolun başı olduğunu söyleyen ekonomistlerin sayısı hiç de az değil. Ocak ayında Sri Lanka’da katıldığı bir ekonomi forumunda yaptığı konuşmasında Ünlü yatırımcı George Soros, küresel piyasaların bir krizle karşı karşıya olduğunu ve yatırımcıların çok temkinli olması gerektiğinden bahsederken FED’in pozitif faize geçişinin gelişmekte olan ülkeler için sıkıntılar yaşattığının altını çizdi.
TÜİK’in 2016 yılsonu itibariyle yayınladığı verilere göre ekonomik güven endeksi 70,5 seviyesine geriledi. Son beş yıl incelendiğinde bu değerin en düşük seviyede olduğu görülüyor. Öte yandan ortalama verilere bakıldığında 2012 yılında ortalama 105 seviyesinde olan ekonomik güven endeksi 2013 yılında 108 seviyesindeydi. Bu seviye son beş yılın en yükseği. Ekonomiye olan güvenin 2012-2013 döneminde en yüksek noktada olduğu gözlemleniyor. 2013 yılından sonra ise düşüş yaşanmaya başlıyor. 2014 yılında 97,1 seviyesine gerileyen yıllık ortalama ekonomik güven endeksi 2015’te 88,6 seviyesine gerilerken, 2016 yılına geldiğimizde 80,5 seviyesine düştüğü görülüyor.
15 Temmuz sonrası düşüş hızlı
Geride bıraktığımız 2016 yılında yaşanan 15 Temmuz darbe girişimi ile birlikte ekonomik güven endeksinde de hızlı bir gerileme yaşandı. Son beş yıldaki en kötü ortalama 2016 yılında görülse de aylık olarak incelendiğinde durum farklı. Mayıs ayında 82 olan seviye haziran ayında bir puanla 83 seviyesine yükseldi. Temmuz ayında 95’ler görülerek, yılın en yüksek seviyesine ulaşıldı. Ancak 15 Temmuz darbe girişiminden sonra ise kademeli olarak gerileme başladı. Eylül ayı 87 seviyesindeki endeks ekim ayındaki 80 seviyesi ile sert bir geri çekilme yaşadı.
Ekonomik güven 2017’de artacak mı?
Endeksin 100 seviyesinin altındaki seyri 2013 yılından bu yana tüketicinin ekonomiye güveninin sürekli azaldığını gösteriyor. Yaşanan düşüş, 2017’nin ilk ayında da etkisini hissettiriyor. Kurdaki oynaklık yatırımların ertelenmesine neden olurken, geleceğe yönelik kaygıları artırıyor. Önümüzdeki dönemde gerek küresel volatilitenin yarattığı etki gerekse Türkiye’nin kendine özel sorunları zorlu bir dönem geçireceğimize işaret ediyor. Ancak ilk çeyrekte yoğun olan ekonomik takvim yılın ikinci ve üçüncü çeyreğinde biraz daha hafifleyecek. Fitch’in kredi notu değerlendirmesi geride kalacak. Trump yönetiminin nasıl hareket edeceği netleşmiş olacak. Belirsizlikler ortadan kalkacağı için 2017 yılının ilk çeyreğinden sonra ekonomik güvende artma eğilimi görülebilir.
Beş yıllık ekonomik güven endeksi
2012 2013 2014 2015 2016
Ocak 109,7 98,9 101,6 95,0 83,9
Şubat 109,1 110,0 95,7 93,8 71,5
Mart 116,0 112,0 96,7 84,1 78,3
Nisan 113,9 107,5 97,8 86,0 73,5
Mayıs 113,0 108,4 96,3 87,0 82,3
Haziran 104,7 106,7 96,8 83,5 83,3
Temmuz 110,1 104,1 92,3 86,5 95,7
Ağustos 101,4 106,6 95,3 86,5 72,7
Eylül 98,3 106,9 103,2 72,6 87,8
Ekim 100,2 114,3 103,8 82,6 80,6
Kasım 97,0 115,7 91,6 104,8 86,5
Aralık 96,0 110,7 94,9 100,8 70,5
Ortalama: 105,8 108,5 97,1 88,6 80,5
Kaynak: TÜİK
