Coface aylık raporunda, başarısız darbe girişiminin ardından kredi derecelendirme kuruluşlarının değerlendirmelerinin takip edildiği belirtilirken, siyasi gelişmeler nedeniyle ikinci yarı büyümesinin yakından takip edilmesi gerektiği aktarıldı.
EKONOMİK VE SEKTÖREL GELİŞMELER
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, Temmuz ayında ihracat geçen yılın aynı dönemine göre %18,7 azalarak 8,78 milyar dolar oldu. Bu azalmada Ramazan bayramı tatilinin dokuz gün olması etkili oldu. Yılın ilk yedi ayında ise geçen senenin aynı dönemine göre ihracat %4,9 gerileyerek 80,45 milyar dolar oldu.
Tüketici fiyatları Temmuz ayında bir önceki aya göre %1,16, yıllık bazda %8,8 arttı. Yurt içi üretici fiyatları ise Temmuz ayında bir önceki aya göre %0,21, yıllık bazda %3,96 yükseldi.
TÜİK verilerine göre, Haziran ayında ihracat yıllık bazda %8,1 artarak 12,9 milyar dolar, ithalat ise %7 artarak 19,5 milyar dolar oldu. Dış ticaret açığı Haziran ayında yıllık bazda %5 artarak 6,6 milyar dolar oldu.
Mayıs ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki aya göre %1,6 azaldı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre %5,6 arttı. Arındırılmamış endeks, yılın dört ayında sanayi üretimi artışının %4,3 olduğunu gösterdi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Temmuz ayında yaptığı para politikası toplantısında bir hafta vadeli repo ihale faizini %7,5’te ve gecelik borçlanma faizini %7,25’te sabit tutarken gecelik marjinal faizini %9’dan %8,75’e indirdi.
Temmuz ayında Reel Kesim Güven Endeksi, bir önceki aya göre 1,2 puan artarak 108 oldu. Aynı dönemde imalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı 0,4 puan azalarak %75,7 seviyesinde gerçekleşti. Tüketici güven endeksi Temmuz ayında bir önceki aya göre %3,5 azalarak 67,03 oldu.
Tüketici güven göstergesi ile mevsim etkilerinden arındırılmış imalat sanayi (reel kesim), hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörlerine ilişkin güven göstergelerinin ağırlıklandırılarak birleştirilmesinden oluşan ekonomik güven endeksi, Temmuz ayında bir önceki aya göre %14,9 artarak 95,73 oldu.
Temmuz ayında otomotiv ve hafif ticari araç pazarı yıllık %30 küçüldü. Yılın ilk yedi ayında ise yıllık bazda otomobil ve hafif ticari araç pazarındaki azalma %3,7 oldu.
Haziran ayında Türkiye genelinde konut satışları önceki aya göre %7,5 gerileyerek 106.187 adet oldu. Geçen yılın aynı ayına göre de satışlar %4 düştü. Sene başından beri ise satışlar toplamda %0.7 geriledi. Mayıs ayında ipotekli konut satışları yıllık bazda %10,2 düştü. İpotekle alımlar birinci el satışlarda %7,9, ikinci el satışlarda %12 düştü. Peşin satışlar ise aynı dönemde %0,5 azaldı. Yabancılara yapılan konut satışları yıllık bazda Haziran ayında %31,6 gerileyerek 1.543 adet oldu. Haziran ayında, yabancılara satılan konutların %13,7’sini Iraklılar, %7,3’ünü Ruslar, %7,2’sini Suudi Arabistanlılar ve %7,1’ini Kuveytliler aldı. Yılın ilk altı ayında yabancıların konut alımları geçen senenin aynı dönemine göre %9 düştü.
GENEL DEĞERLENDİRME
Yılın ikinci yarısına ilişkin veriler, ılımlı toparlanmanın sürdüğüne işaret ediyor. Sanayi üretimi verisine bakıldığında, gıda, tekstil, eczacılık, giyim gibi sektörlerin sene başından bu yana önemli üretim artışları kaydettiği görülüyor. 3 milyona yakın Suriyeli’nin Türkiye’ye gelmesinin, iç talepteki canlılığa katkıda bulunması da bu üretim artışını tetikleyen unsurlar arasında sayılabilir. Normalde yaz ayları; tatiller, fabrikaların bakıma girmesi vb. nedenlerden dolayı, üretimin gerileme gösterebileceği dönemlerdir. Keza, Temmuz ayındaki bayram tatili üretim göstergelerinde bir miktar gerilemeye neden olacaktır. Bunun da ötesinde, 15 Temmuz’da yaşanan darbe girişiminin, hem üretim hem tüketim tarafındaki etkilerinin ne kadar olumsuz olacağını gözlemlemek gerekir. Temmuz ayına ilişkin güven göstergeleri, ayın ortasında açıklandığından dolayı, bu etkiyi henüz görmedik. Ancak Ağustos ayında açıklanacak güven göstergelerinde, bu durumun ne derece etkili olduğunu daha net görebileceğiz. Bu anlamda, durumun hızlı bir şekilde kontrol altına alınmış olması ve ekonomi yetkililerinin yerli ve yabancı muhataplarına gelişmeleri anlatmaları, yatırımcıların Türkiye’ye ilişkin algılarındaki bozulmayı telafi etmek için önemliydi. Kısa vadede, kredi derecelendirme kuruluşlarının kararları Türkiye açısından önem taşıyor. Darbe girişimi sonrasında, S&P’nin acele bir şekilde Türkiye’nin notunu bir basamak indirmesi sonrasında, yatırımcılar Türkiye’yi yatırım yapılabilir statüde değerlendiren Moody’s ve Fitch’in kararlarını bekliyor. Moody’s Türkiye’nin notunu olası bir indirim için incelemeye aldığını açıklamıştı, 5 Ağustos’ta Moody’s kararını vermiş olacak. 19 Ağustos’ta ise Fitch’in gözden geçirmesi var. Bu anlamda, Türkiye, bu iki yatırım yapılabilir notundan birini kaybederse, TL’de değer kayıpları görebiliriz. Bunun yanısıra, özel sektörün borçlanma maliyetlerinde de artış yaşanacaktır. Bu iki unsur bir araya geldiğinde, ödeme performanslarında bozulmalar görülebilir.
