TÜİK’İN 2017 yılı Kasım ayında açıkladığı kişi başı toplanan günlük ortalama atık miktarı 1,17 kilogram olarak hesaplandı. Atık toplama ve taşıma hizmeti verilen belediyelerde toplanan 31,6 milyon ton atığın, yüzde 61,2’si düzenli depolama tesislerine, yüzde 28,8’i belediye çöplüklerine ve yüzde 9,8’i geri kazanım tesislerine gönderiliyor. Türkiye’de sadece evsel atığı toplamak için 4,5 milyar TL’lik bir para harcandığının bilgisini veren Evreka CEO & Kurucu Ortağı Umutcan Duman, bu miktarın kabaca yarısının boşa harcandığını belirtiyor. Duman ve arkadaşlarının geliştirdikleri yenilikçi bir sistem olan Evreka, çöp kamyonu şoförlerinin rotalarında değişiklikler yaparak atık toplama sırasında ortaya çıkan maliyeti azaltıyor. Evreka şu an 15 belediye ile çalışıyor. Sistem Türkiye dışında İsviçre’de, Dubai’de ve Fransa’da uygulanıyor. İstanbul’da ise üç belediye (Tuzla, Beşiktaş, Başakşehir) sistemi kullanıyor.
Geleneksel atık toplama yöntemine çevreci bir alternatif sunan Evreka, geliştirilen kablosuz doluluk algılama sensörleriyle çöp konteynerlerinin doluluk oranını anlık olarak ölçüyor. Sistem, M2M teknolojisi ile ölçtüğü veriyi bulut sistemine gönderiyor. Toplanan veriler işlenerek optimize edilmiş günlük atık toplama rotaları oluşturuluyor. Günlük oluşturulan bu rotalar, şoförlerin kolaylıkla kullanabileceği navigasyon sistemlerine iletiliyor ve bu sayede şoförler sadece gerekli noktaları ziyaret ediyor. Sistem, istenilen zaman diliminde kullanıcıya gerekli raporları sunuyor. Bu raporlar; sistemin süreç boyunca nasıl işlediği, maddi harcamalardaki iyileştirme ve azalan zararlı gaz salınımı hakkında detaylı bilgiler veriyor. Geliştirilen sistem ile zaman ve enerji kaybı önlenerek, karbondioksit salınımı azalıyor ve çöp toplama maliyetinde yüzde 55’e varan azalmalar görülüyor.
Su geçirmeyen ve kimyasal maddelere karşı dayanıklı sensörler her konteynıra takılabiliyor. Sistem sadece Türkiye’de değil, yurtdışındaki çöp konteynerlerine de uygulanabiliyor. Sistem ile ilgili detaylı bilgi veren Duman, “İlk olarak sensörleri konteynerlere takıyoruz. Sensörler, konteynerin doluluğunu, sıcaklığını ve konumunu algılıyor ve altyapımıza bilgi gönderiyor. Veriler işlendikten sonra sistem otomatik olarak hangi konteynerin toplanması gerektiğine karar veriyor. Toplanma sırasına göre en uygun rota çıkartılıyor. Şoförler tabletlerinden o gün gidecekleri rotayı takip ediyor” diyor. Konteyner dolup taşıyorsa veya yangın çıkması durumunda da yine sistem üzerinden bilgi veriliyor. Sahada 5 bin adet sensör bulunuyor. Aylık olarak alınan hizmetin fiyatı ise 12 dolar.
Kendisini seyahat ve kahve sever bir girişimci olarak tanımlayan Duman, “Şimdiye kadar 29 ülkede bulundum ve kültürlerini tecrübe etme şansım oldu. Gittiğim yerlerde olabildiğince lokal kültürü yaşamaya ve yerel halkın yaşam tarzını/değerlerini anlamaya çalışıyorum. Bu bana dünyaya çok farklı pencerelerden bakma fırsatı veriyor” diyor. Okul hayatı boyunca hep bir şeyler icat etmek istediğinden bahseden Duman, üniversite sınavında ODTÜ Elektrik Elektronik Mühendisliği’ni kazanıyor. Daha sonra bölüm değiştirme kararı alıp Endüstri Mühendisliği’ni bitiriyor. Duman’ın Türkiye Girişimcilik Vakfı (Girvak) ile tanışması ise Evreka fikrinin ortaya çıkışı ile aynı döneme geliyor. Duman, Sina Afra’nın Yönetim Kurulu Başkanlığı yaptığı Girvak ile üniversitenin son sınıfına geçtiği sırada, sosyal medyada görerek tanışıyor.
2014 yılı nisan ayında, girişimciliğin önemini bilen ve değişimin anahtarı olduğuna inanan iş insanları ve fikir önderleri tarafından kurulan Girvak, girişimcilik kültürünü aşılamak, üniversite gençlerinin girişimcilik ruhunu keşfetmelerini sağlamak ve uzun vadeli düşünce amacıyla hayata geçirildi. Vakıf; “network, rol model, burs, girişim elçileri ve giveback” olarak beş temel öğe üzerinden girişimcilik potansiyeli taşıyan gençleri seçiyor. Girvak’a, 2017 yılında Türkiye’nin dört bir tarafından toplam 94 bin başvuru yapıldı. Şu an 32 girişimin bulunduğu programda içlerinde Evreka’nın da bulunduğu dört girişim ise yatırım aldı. Evreka’nın önümüzdeki dönem planları arasında, sistemi yurtdışında hızlandırmak bulunuyor.
