Cuma günü açıklanan veriye göre ABD Bütçe açığı 2008’den bu yana en düşük seviyesine gerilemiş durumda. Ekim-Haziran döneminde açık 365.9 milyar dolarla geçen yılın aynı döneminde verilen 509.8 milyar doların altında kaldı.
Paylaştığım grafikte bu oranı (2.9% ancak şu anda elimizde sadece birinci çeyrek GDP’si olduğundan gecikmeli) ve ters yerleştirdiğim işsizlik oranını görüyorsunuz.
Tarafsız bir kurum olan Bütçe Ofisi mali yıl için 2.8% hedefliyor. Veriye göre gelirler 8.2% artarken giderler de 1.1% arttı.
Vergi gelirlerinin yeni bir rekor kırdığını görebiliyoruz. FED’in de 74.3 milyar dolar karı hazineye aktardığını not edelim . Geçen yıl aynı dönemde 56. 4 milyar aktarmıştı.
Bütçe açığını düşürülesi üzerine ciddi politik tartışmalar olduğunu biliyoruz. Devlet harcamalarının azaltılması (FED’in de rahatsız olduğu bir noktaydı otomatik kesintiler) teorik olarak talebi düşüreceğinden üretimi azaltır/işsizlik artar. Yani ekonomi dili ile IS eğrisi sola kayar. Bu durumda denge noktasına dönmek için genişleyici para politikası ye devreye girer ve likidite tuzağı vs yoksa faizlerin düşmesi ekonomiyi canlandırarak LM’i sağa hareketlendirir (ki şu anda aslında yatırımlar istendiği kadar artmadığı için çokta hareketlenmiyor). Yani yatırım ve talep artar işsizlik düşer.
İyi haber; şu anda gelirler arttığı için sadece kamu tasarrufları neticesinde daralan bir bütçe açığından/istihdam artışından bahsetmiyoruz. Zaten kamu kalıcı istihdam yaratamaz. Aslında arttırılan bordro vergileri ve sona erdirilen işsizlik sigorta ödemelerinin etkisini de detaylı incelemek gerek. Ama daha büyük bir bütçe açığı verilmesini savunan Prof. Krugman’ın korktuğu kadar kritik bir hata yapılıyor gibi de görünmüyor.
Ancak bu daralmanın bir etkisi daha olabilir. Daha önce yine Fortune sayfalarında değindiğim üzere “Kalecki Denklemi ve karlar. Denklemi hatırlarsak : Karlar=Yatırım+Temettü-Hane Tasarrufları-Kamu Tasarrufu-Dış Tasarruflar.
Bütçe açığı hızla daralıyorsa karların düşmemesi için yatırımların artması gerek veya tasarrufların düşük seyretmesi şart. ABD’de tasarruf oranları zaten ortalamanın altında Yatırım kaleminde ise birinci çeyrekte bir hareket görmemiştik. Şimdilik bunun “mevsimsel” bir yavaşlama olduğunu var sayıyoruz. Ancak devam etmesi durumunda borsanın (NYSE) başı ciddi dertte olabilir. Bu konuya karların seyir netleştikten sonra değineceğim.
