Değerli Fortune okuyucularım, bu ayki yazımda ithal edilen eşya ile ilgili olarak yapılan royalti ve lisans ödemelerinin katma değer vergisi karşısındaki durumunu ve önemli gördüğüm bir hususu ele almak istiyorum.
Royalti terimi lisans ücreti, işletme payı, isim hakkı, telif ücreti gibi benzer kavramlar için kullanılır. Tescilli bir markanın kullanım hakkı, tescile konu mal veya hizmetlerin bir kısmı veya tamamı lisans yoluyla üçüncü kişilere devredilebilir. Bu hakkın devredilmesi karşılığında elde edilen sabit bedel veya belli bir yüzde de royaltinin miktarını temsil eder.
Bu ödemeleri vergisel açıdan değerlendirmek gerekirse, yurt dışında yerleşik kişilere yapılan royalti ödemeleri, Gelir ve/veya Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yüzde 20 oranında stopaja tabi bulunmaktadır. Söz konusu kurum veya kişilerin yerleşik olduğu ülke ile Türkiye arasında çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması bulunması halinde ise anlaşmada yer alan stopaj oranı uygulanmaktadır. Genellikle anlaşmalarda stopaj oranı genel orandan daha düşük olarak belirlenmiştir. Söz konusu ödemeler hizmetten Türkiye’de yararlanma ölçüsü kriteri nedeniyle aynı zamanda katma değer vergisinin konusuna da girmektedir.
Bugüne kadar olan genel uygulama, KDV’nin sorumlu sıfatı ile hesaplanarak 2 No’lu KDV Beyannamesi’yle vergi dairesine ödenmesi ve yine aynı dönemde indirilecek KDV hesabına dahil edilerek 1 No’lu KDV Beyannamesi üzerinde indirim konusu yapılması şeklindeydi. Ancak gümrük mevzuatında yer alan bir düzenleme gereğince söz konusu royalti veya lisans bedeli üzerinden hesaplanan KDV’nin Gümrük İdaresi’ne beyan edilerek ödenmesi gerekmektedir. Bildiğiniz üzere Gümrük Kanunu uyarınca, ithal eşyanın gümrük kıymeti, eşyanın satış bedelidir. Satış bedeli, Türkiye’ye ihraç amacıyla yapılan satışta 27 ve 28’inci maddelere göre gerekli düzeltmelerin de yapıldığı, fiilen ödenen veya ödenecek fiyat olarak tanımlanmaktadır. Gümrük kıymeti belirlenirken, ithal eşyanın fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına kanunda sayılan ilaveler dışında kıymeti belirlenecek eşyanın satış koşulu gereği, alıcının doğrudan veya dolaylı olarak ödemesi gereken, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilmemiş olan royalti veya lisans bedellerinin de ilave edilmesi gerekmektedir.
Gümrük Yönetmeliği’nde royalti ve lisans ücreti, ithal eşyanın imalatı, ihraç edilmek üzere satışı veya kullanımı ya da yeniden satışı ile ilgili hakların kullanımı nedeniyle patent, dizayn, know-how, model, marka, tescilli tasarım, telif hakkı ve imalat prosesleri gibi adlar adı altında yapılan ödemeler olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla royalti ve lisans ödemelerinin gümrük kıymetine dahil edilmesi gerekmektedir. Bu durumda otomatik olarak bu ödemelerden de KDV tahsil edilmiş olacaktır. Ancak burada royalti ve lisans ödemelerine ilişkin KDV vergi dairesine mi yoksa gümrük idaresine mi ödenmelidir sorusu gündeme gelmektedir. Eşyanın ithalinde ödenecek royalti ve lisans ücretinin belli olmadığı durumlarda mükellefler KDV’yi vergi dairesine ödemeyi tercih etmektedirler. Ancak gümrük idaresi tarafından royalti ve lisans bedeli üzerinden hesaplanan KDV’nin gümrüğe beyan edilmemesi nedeniyle KDV’ye tabi her bir beyan için mükellefe ceza kesilmektedir. Mükellef gerçekte KDV ile ilgili sorumluluğunu yerine getirmiş olsa bile vergi ve gümrük mevzuatındaki uyumsuzluk nedeniyle ceza ile karşı karşıya kalmaktadır. Söz konusu ithal eşyanın gümrük birliği dışındaki ülkelerden ithal edilmesi ve vergi dairesine ödenmesi halinde ise usulsüzlük cezası dışında cezalar da gündeme gelebilecektir. Royalti ve lisans bedellerinin gümrük vergisi matrahını oluşturan unsurlardan biri olması nedeniyle gümrük idaresi yerine vergi idaresine yapılan KDV beyanlarında gümrük vergisi tutarına isabet eden KDV kadar eksik KDV ödenmiş olacağından, eksik ödenen tutar üzerinden gümrük idaresince üç kat ceza talep edilebilecektir.
Soruna köklü çözüm sağlanması için gümrük ve vergi mevzuatının bir an önce uyumlaştırılması gerektiği kanaatindeyim.
