İyi bir fikrin başarıya ulaşması için izlenmesi gereken yollar ve stratejiler neler olmalı? Saymaya başlayalım… Pazarı iyi analiz etmek, finansal imkanları iyi kullanmak, doğru insanlarla bağlantılar kurmak, fikir alışverişi yapmak… Peki bunlar başarılı girişimcilik için yeterli mi? Fortune 40 Yaş Altı 49 Yönetici listesinde yer alan pek çok girişimcinin kariyerindeki yükseliş iyi planlanmış adımlar sonrası gelmiş. Peki, onlar neyi, nasıl başardılar? Neler tavsiye ediyorlar? Genç yaşta başarılı ve zengin olmak için neler yapmalısınız? İşte Fortune 40 Yaş Altı Yönetici listesindeki gençlerden, iş dünyasının deneyimli isimlerinden, melek yatırımcılardan altın öğütler…
İHTİYACA ODAKLANIN
Orijinal bir iş fikriyle yola çıkmaya hazırsanız, kendinizi en büyük adımlardan birini atmış olarak kabul edebilirsiniz. Fikrin işe yarar olması ve kimsenin bugüne kadar düşünmediği bir fikir olması ise çok önemli. Ancak fikrin hangi ihtiyacı karşılayacağı çok daha kritik. Kısaca, oyuna katılan değil, oyunu başlatan olmalısınız. Yemeksepeti Kurucusu ve CEO’su Nevzat Aydın, 589 milyon dolar karşılığında Alman girişimi Delivery Hero tarafından satın alınan Yemeksepeti.com’u başarıya götüren yolda 15 yıl önce “dünyanın en büyük mutfağı olma” hedefiyle yola çıkmasının etkisinin büyük olduğunu söylüyor. Aydın, genç liderlere vizyonlarının sadece Türkiye ile sınırlı kalmaması gerektiğini söylüyor ve şu tavsiyede bulunuyor: “Yemeksepeti yokken ne yapıyorduk?” dedirten bir iş modeli kurmak için öncelikle ihtiyaca odaklandık. Siz de böyle yapın. İş modeli, teknik bilgisi ve inovatif iş yaklaşımı ile farklı olana yönelin” diyor.
Akbank Yönetim Kurulu Başkanı Suzan Sabancı Dinçer de benzer bir noktaya dikkat çekiyor ve “İş fikrinize ve çözüme değil, fikrin çıktığı ihtiyaca odaklanın. İş modeliniz zaman içinde revize olacaktır, ancak ihtiyaç her daim sabit kalır” diyerek, genç müteşebbislere tavsiyede bulunuyor. Etohum Kurucusu Burak Büyükdemir ise fark yaratmanın önemine dikkat çekiyor. “Katma değeri yüksek veya yüksek etkili girişimler olarak tanımladığımız girişimler, piyasada farkı yaratan girişimlerdir. Bu girişimlerin ortak özelliği, yaratıcılıkla beslenmeleri, önyargılardan arınarak her türlü fikre açık olmaları, esnek ve çevik bir şekilde karar alarak başarısızlıkları başarıya dönüştürebilmeleri ve kullanıcıların, müşterilerin ihtiyaçlarını doğru tespit edebilmeleridir” diyor.
KENDİNİZİ AÇIK VE NET İFADE EDİN
Fortune 40 Yaş Altı 40 Yönetici listesine geçen sene Sellanycar.com Kurucusu ve CEO’su sıfatıyla giren Saygın Yalçın, bugün Ortadoğu’nun ilk ve en büyük özel alışveriş kulübü Sukar.com’un da kurucusu olarak tanınıyor. 2 bin 500’den fazla çalışanıyla Arap dünyasının en büyük e-ticaret şirketi Jabbar Internet & Souq.com Group’un da ortağı da olan Yalçın’ın tavsiyeleri bire bir iş tecrübelerinden sonra şekillenmiş bir iş fikrinin yaratıcısı aynı zamanda. İş fikri gündeme gelmeden önce Yalçın yanına sadece sırt çantası ve laptopunu alıp Dubai’de ücretsiz interneti olan bir kafede bulur kendini. Başlarda işlerin hiç de yolunda gitmediğini anlatırken, “Sukar.com’u kurduktan sonra ilk aylar çok zorlu geçti. Hem markaları ikna etmek zordu hem de ürünleri satmak. Maliyet o kadar yüksekti ki, ürünleri yüksek fiyattan alıp, ucuza sattığımız çok oldu” diyor.
Dubai Kanada Üniversitesi’nde girişimcilik ve e-ticaret konularında ders veren Yalçın, genç girişimcilere şu tavsiyede bulunuyor. “Hiçbir zaman pes etmeyin ve fikrinizin sağlamlığını test edin. Bazen süreçler uzar ancak bu sizi yıldırmasın” diyor. Türk Telekom Grubu Strateji ve İş Geliştirme Genel Müdür Yardımcısı Hakan Dursun ise, özellikle PİLOTT Girişim Hızlandırma Programı ile seçtikleri girişimlere çekirdek sermaye, eğitim, ofis alanı ve değerli mentorlarla danışmanlık desteği verdiklerini söylüyor. Dursun’un girişim fikrinin lanse edilmesi ve tanıtılmasından sonra özellikle yatırım alma aşamasıyla ilgili verdiği tavsiyeler ise şöyle: “Yaptığınız görüşmelerde ilk izlenimin çok önemli olduğunu unutmayın. Sunumunuzun ve paylaştığınız dokümanların kalitesine özen gösterin. Girişiminizle ilgili hazırladığınız finansal tabloların hangi varsayımlar üzerinden geliştirildiği, konunuza ne kadar hakim olduğunuzun göstergesi olacaktır. Girişiminizle ilgili muhatap olacağınız kişilerle görüşmeden önce, geçmiş tecrübelerini ve yaptıkları yatırımları araştırın, referanslarını kontrol edin.”
CESARETİNİZİ KAYBETMEYİN, SABREDİN
Index Group CEO’su Erol Bilecik, girişimcilik adımlarının hemen başında hissedilen kaygıların, ümitsizliklerin altını çiziyor ve değişimin kaçınılmaz olduğu iş dünyasında, her yeni günün aslında bir oyun demek olduğuna değiniyor. Bilecik, dünyanın artık hem homojen hem de çok yapılı tek pazar haline geldiğine dikkat çekiyor ve şöyle devam ediyor. “Yeni kuşak girişimcilere, kendilerini daha iyi yetiştirmelerini, sadece üniversitede gördükleri akademik eğitim ile sınırlı kalmamalarını, iş hayatında temel becerileri de edinerek girişimcilikte yol almalarını tavsiye ediyorum. Asla vazgeçmeyin. Ortada bir yenilgi varsa, yenilgiden ders alıp, hızla yeniden ayağa kalkıp yeniden başlamak gerek. Ben ve tüm iş arkadaşlarım bu felsefeye çok tutunuruz. Ve hep şuna inanırız. ‘Bir şey olmuyorsa, daha iyisi olacağı içindir!’”
GENİŞ PENCEREDEN BAKIN
Dijital spor medyasının genç patronu Emre Uğurlu, 2012’de Türkiye pazarına giriş yapan dünyanın en büyük dijital spor medya şirketi Perform Group’un Türkiye’den Polonya’ya 15 Doğu Avrupa ülkesini yönetiyor. Uğurlu, iş hayatında mutlaka günlük işlerin dışında hep daha büyük planların olması gerektiğini söylüyor ve şu tavsiyede bulunuyor: “İşinizle, projelerinizle ve kariyerinizle ilgili sonraki adımları çoktan düşünmüş olun. Hayal kurun ama planlarınızı yaparken ya ayağınızı yere basın ya da kendinizi hayallerinize ulaşabilecek seviyeye çıkarın.”
Türkiye’de iş fikirlerine en büyük desteklerden birini, yine pek çok girişimcinin ve profesyonelin bir araya gelerek kurduğu Galata İş Melekleri oluşumu veriyor. Galata İş Melekleri (GBA) Yönetim Kurulu Üyesi & Dijital Büro İstanbul Ajans Başkanı Uğur Şeker, girişimcilere özellikle Türkiye’de makro ekonomiyi dikkatli izlemelerini öneriyor. Ekip çalışmasının önemine dikkat çekerek şunları söylüyor: “Herkes kendi ekonomisine dalıyor gidiyor, kimi zaman kafayı kaldırdığında her şey toz duman olabiliyor. Ekibin ruhunu canlı tutmak gerekli, motivasyonu kaybettirmemek gerekli. Tek başına her şeyi başarabilen kimse yoktur. Girişim aşamasında bazen ıskalayabiliyor ya da görmezden gelebiliyorsunuz ve bu bir süre sonra alışkanlık yapabiliyor. Ancak içinde bulunduğunuz işle ilgili kendinizi geliştirmeyi ve beslemeyi asla ihmal etmemelisiniz.”
İYİ BİR EKİP KURUN
Girişimlerin başarılı olması için sağlam bir ekip şart. Bu ekip özellikle teknolojik girişimler söz konusu olduğunda işin teknik tarafından sorumlu, satış ve pazarlama faaliyetleri konusunda yetkin ve alan uzmanlığına sahip kişilerden oluşmalı. Türk Telekom Grubu’ndan Hakan Dursun, girişimcinin ekibinin güçlü ve zayıf olduğu alanların farkında olmasının öneminin altını çiziyor. Kurucu ortakların ve ekip üyelerinin birbirlerine verdiği desteğe özen göstermesini ve önem vermesini tavsiye ediyor. Dursun ayrıca, girişimle ilgili mümkün olduğu kadar fazla kişiden (müşteri, yatırımcı, vb.) geri bildirim alınmasını salık veriyor. “Herkesin katacağı değerin ve verebileceği desteğin farklı olabileceğini unutmayın. Olumsuz yorumları kişisel algılamak yerine ürününüzü geliştirmek için fırsat olarak değerlendirin. Aldığınız geri bildirimleri kendi filtrenizden geçirerek önceliklendirin. Fikrinizin kopyalanmasından ve çalınmasından korkmayın. Fikirlerden ziyade o fikri nasıl uyguladığınız önemlidir. Fikri mülkiyet hakları (telif hakları ve sınai mülkiyet hakları) ile ilgili çekinceleriniz varsa fikirlerinizi sunmadan önce yetkili mercilere gerekli başvurularınızı yapıp fikrinizi koruma altına alın” diyor.
DEĞİŞİME AÇIK OLUN
Bir tavsiye de e-ticaret alanında önemli başarılara imza atan GittiGidiyor Genel Müdürü Öget Kantarcı’dan geliyor. Değişime inanmak gerektiğini vurgulayan Kantarcı, girişimcilik adımlarını kısa sürede başarı elde etmek üzerine değil, uzun soluklu işlere yönelik adımlarla devam ettirmek gerektiğine dikkat çekiyor. Kantarcı, “Genç girişimcilerin odaklandıkları alanda kendilerini sürekli geliştirmelerini öneriyorum. Girişimin gelişimi için sahip olunan ilişki ağı da oldukça önem taşır. Ne kadar iyi eğitim almış olursanız olun, ilişkilerinizi iyi yönetemediğiniz, doğru bağlantılar kuramadığınız noktada işinizi de sağlıklı bir şekilde anlatabilmeniz mümkün olmayacaktır. İnsan tanımanın, uzun soluklu ilişki yönetiminde önem taşıdığı asla unutulmamalıdır” diyor.
KENDİNİZE İNANIN
Aras Holding Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO’su Evrim Aras, 2014 yılında, “verimliliği” tüm iş süreçlerinin merkezine yerleştirirken, Avrupa’nın sektöründe en güçlü markalarından Austrian Post ile gerçekleştirdiği ortaklıkla şirketini güçlü hale getirdi. Aras Kargo’nun kurucusu olan babası vefat ettiğinde, Evrim Aras (35) şirketin yönetimini devraldı. “Yıl 2008’di; ekonomik kriz yüzünden finansal darboğazdaki şirketi ayağa kaldırmak kolay olmadı diyen Aras, devam ediyor: “Kucağımda küçük bir çocuk, binlerce çalışan ve iflasın eşiğinde bir şirketle karşı karşıyaydım. Ayağa kalktım ve sorumluluğu ele aldım. Hayal eden kadın, başarır” diyor.
Girişimciliği Joseph Schumpeter’in ardından çok basit şekilde “yeni bir birleşim (new combination) meydana getirmek” diye tanımlayan Özyeğin Üniversitesi Girişimcilik Bölümü Başkanı Ahmet Murat Fiş, “Yeniden kastımız mutlaka yeni bir bilimsel buluş değil. Eski kaynak ve bileşenleri yeni bir şekilde kombinleyerek, doğru bir kurgu ile sunmak da mümkün. Yeni, genç girişimciler belki içine doğdukları ve gündelik hayatlarında çokça deneyimlediklerinden dolayı daha çok internet ve mobil fırsatlara yönelip onlarla ilgileniyor görünse de her konuda yenilik/inovasyon ve yeni bir bileşim oluşturmak mümkün” diyor.
Fiş, girişimci doğulmadığına, girişimci olunduğuna inanıyor. Gündelik hayatta girişimci sayısı kadar farklı girişimci kişiliklerin olduğunu söylüyor. Fiş, “Doğuştan gelen bazı özelliklerin geliştirilmesi, keskinleştirilmesi, bilgi, donanım ve araçlarla desteklenmesi gerekiyor. Bu bağlamda da kişisel özelliklerden daha çok bu konudaki istek, kararlılık, bilinç ve donanım önemli. Girişimciliği yeni bir bileşim oluşturmak diye tanımladığınızda bunu her yerde yapabiliyorsunuz. Yapmalısınız da” diyor.
“Girişimcinin inanması ve inadı, kuracağı şirketi ayakta tutan ve yaşamasını sağlayan en önemli etken” diyen Teknopark İstanbul Koordinatörü A.Gökhan Çelebi de, “Genelde proje fikri en önemli değer olarak düşünülüyor ve ‘Fikrim çok iyi olursa nasıl olsa başarılı olurum ve satarım’ algısı var. Ama emin olun ki sizin fikriniz belki daha önce en az 10 kişinin aklına gelmiştir. Esas olan o fikri büyüyüp geliştirmek, gerektiğinde esnek davranarak değişiklik yapmaktır” diyor.
