Kripto para biriminin gerçek değerinin anlaşılmadığı, sadece fiyat ve dalgalanmalar tarafından yönlendirilen spekülatif işlemlere odaklanıldığı düşünüyorum. Oysa kripto para teknolojisi insanlara kendi bankaları olma ve ödeme yöntemlerini belirleme gücü veriyor…
Prof. Dr. Serhat Özekes
Üsküdar Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü
Günümüzde 10 binden fazla farklı kripto para türü bulunuyor. Günlük dalgalanmalarla değişkenlik gösterse de toplam piyasa değerinin 1.3 trilyon dolar civarında olduğu tahmin ediliyor. Piyasa değeri milyar doların üzerinde olan kripto paralara örnek olarak Bitcoin, Ethereum, Tether, Binance Coin ve Dogecoin verilebilir.
2008 yılında Satoshi Nakamoto takma adlı kişi veya grup tarafından yayınlanan bir dokümanla hayatımıza giren Bitcoin, merkezi bir kuruluşa bağlı olmayan açık kaynaklı, şifreli ve dijital bir para birimidir. BTC kısaltması ile gösterilebilen Bitcoin, herhangi bir kurum ya da kuruluşa bağlı olmayan ve herkesin kullanımına açık bir teknolojidir. Bitcoin transfer işlemlerini içeren dijital küresel hesap defterine Blokzincir adı veriliyor.
Geçmiş ve gelecekteki tüm transfer işlemleri, şifrelenmiş, dağınık ama birbirine bağlı, tekel kontrolünde olmayan ve sürekli büyüyen bir veritabanı olan blok zincire işlenmiyor. Kişiler sahip oldukları Bitcoinleri, Bitcoin cüzdanı adı verilen programlar sayesinde kolaylıkla kullanabilirler. BTC istendiği zaman Türk Lirası, Amerikan Doları, Euro veya diğer para birimlerine takas edilebilir.
KULLANIM ALANLARI
İnternet üzerinde Bitcoin kullanılarak yapılan alışverişlerde kullanıcı kimlik bilgilerinin gizli kalmasının mümkün olması ve takip edilmesinin zorluğu gibi nedenlerle, internet ortamının büyük bir bölümünü oluşturan ve internetin karanlık tarafını ifade eden dark web ortamındaki yasa dışı alışverişlerde çoğunlukla Bitcoin kullanılıyor.
Bunun yanında artan hacmi ile yatırım aracı olarak görülen Bitcoin’in saklanması için kullanılan online cüzdanlar, mobil cüzdanlar, çevrim dışı cüzdanlar, fiziksel cüzdanlar ve kâğıt cüzdanların yanında Bitcoin Borsaları, kolay kullanımları nedeniyle yatırımcılar tarafından çoğu zaman tercih edilmektedir. Bitcoin Borsasında da Bitcoin fiyatı diğer geleneksel para birimlerinin etkilenebileceği faktörlere bağlı olarak dalgalanabilir.
NELERE DİKKAT EDİLMELİ
Kripto para kullanımına gelin biraz yakından bakalım. Kripto para kullanan kişileri üç grup altında incelemek mümkün. İlk gruptaki kişiler Bitcoin gibi kripto para birimlerinin geleceğin para birimi olacağına inanırlar ve daha da değer kazanmadan satın almak için yarış içerisindedirler. İkinci gruptakiler kripto para birimlerinin arkasındaki teknoloji olan blok zincir yapısına güvenirler, merkezi olmayan işlem ve kayıt sisteminin geleneksel ödeme yöntemlerinden daha güvenli olduğuna inandıklarından bu para birimini kullanma çabasındadırlar. Son gruptakiler ise anlık değer artışlarından para kazanmayı hedefler ve kripto para birimlerini gelir kaynağı/yatırım aracı olarak görürler.
ÜLKEMİZDEKİ KULLANICILAR
Ülkemizde de çoğunlukla yatırım aracı olarak görülen kripto paralara yatırım yaparken dikkat edilmesi gereken konular vardır. Kenarda duran ve kaybedilse de olumsuz etkisinin çok olmayacağı bir miktarla yatırım yapılmalıdır. Kripto para piyasasındaki ani dalgalanmalar, fiyat düşüşleri kredinin geri ödenmesini riske atacağından banka kredisi çekilerek yatırım yapılmamalıdır. Yatırım yapılan kripto paranın whitepaper adı verilen tanıtım yazısı, kullandığı blokzincir teknolojisi, projenin geliştirici ekibi, diğer kripto para projelerinden farklı olarak sunduğu yenilikler, daha önce siber saldırıya maruz kalıp kalmadığı gibi konularda bilgi verdiği için mutlak incelenmelidir. Her yatırımın bir dizi riskle birlikte geldiğini unutmadan az riskle yüksek kâr teklifi sunulduğunda yanlış bir şeyler olabileceği düşünülmelidir.
Yatırım getirisinin pazar durumuna bağlı olarak dalgalandığını unutmadan tutarlı getirili yatırım tekliflerine karşı daima dikkatli olunmalıdır. Kripto para piyasasında dolandırıcılık, aldatmaca (ponzi şeması), siber saldırılar ve oltalama olayları yaşandığının bilincinde olarak tedbirli davranılmalıdır.
GELECEK SENARYOLARI
Kripto para biriminin geleceği bir tartışma konusudur. Kuşkusuz küresel bir fenomen haline geldi, ancak bu büyüyen teknoloji hakkında öğrenilecek çok şey var. Yasaklanmadan veya hayatın bir parçası olmadan önce dikkate alınması gereken birçok parametre ve giderilmesi gereken endişe var. Bitcoin ve diğer kripto paraların destekçileri, bunların herhangi bir hükümete, herhangi bir devlete veya kuruma bağlı olmadıkları için geleneksel fiziksel para birimlerinden çok daha üstün olduğunu iddia ediyorlar. Eleştirmenlerin veya savunucuların söylediklerine bakılmaksızın, hala gelişen bir teknoloji olduğu için net bir öngörüde bulunmak oldukça zor.
Hayattaki her şey gibi kripto paranın gelecekte, hem iyi hem de kötü sonuçları olabileceği değerlendirilebilir. Bugün birçok kişi tarafından kripto para biriminin gerçek değerinin anlaşılmadığı, sadece fiyat ve dalgalanmalar tarafından yönlendirilen spekülatif işlemlere odaklanıldığı düşüncesindeyim. Oysa kripto para teknolojisi insanlara kendi bankaları olma ve ödeme yöntemlerini belirleme gücü vermektedir. Kripto paranın nakit paranın yerini alıp almayacağı kararındaki en önemli faktörler devletlerin kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına izin vermesi ve kullanıcı adaptasyonudur. Gelecekte nakit paranın yerini alması durumunda, para transfer işlemlerinin kolay, hızlı, masrafsız, gizli ve en önemlisi güvenli bir şekilde gerçekleştirilebilmesi gibi avantajları ve merkezi bir muhatabın bulunmaması, yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi veya usulsüz kullanılabilmesi, işlemlerin geri dönülemez nitelikte olması gibi dezavantajları düşünüldüğünde, kripto paranın yaşamımızı büyük oranda değiştireceği bir gerçektir.
