Merkez Bankası’nın 20 Mayıs’taki Para Politikası Kurulu toplantısının özeti yayımlandı. Nisan ayında gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyonun yüzde 14.36’ya ulaştığı, bunda da işlenmemiş gıdanın yüzde 18.88 artmasının önemli rolü olduğu belirtildi. Taze meyve ve sebzede yıllık enflasyon yüzde 26.27 ile en yüksek olan grup.
Bizim hesaplamalarımıza göre, enflasyon sepetinde yüzde 25 ağırlığa sahip gıda gerçekleşen enflasyonun yüzde 55’ini oluşturuyor.
■ Gıda fiyatlarında, özellikle taze meyve ve sebzede yüksek oran da artışların nedenlerinden birisi hava koşullarından dolayı üretimde 2014 yılında meydana gelen kayıplar. En belirgin biçimde fındıkta ve kayısıda yaşandı. 2015 yılında kış meyve ve sebzesinde sera üretimini şiddetli lodos vurdu. Hava koşulları da ulaşımı aksattı. Mart ve nisan aylarına geldiğimizde yine havalar soğuk gitti, bölgesel don olayları üretimi kısmen olumsuz etkiledi. Ama bunun boyutunun 2014 yılı kadar olmadığı anlaşılıyor.
■ Çünkü dün yayımlanan tarımsal ürünler üretim tahminlerine göre gıda üretiminin 2014 yılına göre yüzde 10 arttığı, bazı ürünlerde kayıplar yaşansa da genelde üretimin bollaştığı görülüyor.
■ Tahıllar ve bitkisel ürünlerde yüzde 9.6 artış tahmin edildi. Buğday üretimi ise yüzde 18.4 artışla 38.5 milyon tona yükselecek. İhtiyaçtan fazlası üretim ya gelecek yıla bırakılacak ya da ihraç edilecek.
■ Bu yıl, stokçuluğu da yapıldığından dolayı fiyatı 2 liradan 5 liraya kadar çıkan patateste üretim bollaşıyor. Patates üretiminde beklenen artış yüzde 16 düzeyinde. 664 bin ton daha fazla patatesin normalde fiyatları kırması beklenir; eğer yeni bir stokçuluk yapılmayacaksa ve denetimler de etkin bir şekilde yapılacaksa.
■ Yine her yaz fiyatlar genel düzeyini oynatmakla suçlanan üç ürün domates, sivri biber ve patlıcanda üretim sadece patlıcanda azalma gösterecek. Burada beklenen üretim azalması yüzde 3.4. Sebze grubunun ortalama üretim artışı da yüzde 3.2 ile normal düzeyinde.
■ Meyve üretiminin ise bu yıl yüzde 6.1 artması bekleniyor. En çok artacak ürün yüzde 108 ile kayısı ve yüzde 42 ile fındık. Fındıkta bu yılki rekoltenin 585 bin tona yükselmesi bekleniyor. Yıllık üretim, yıllık tüketim ve ihracata yetecek düzeyde ancak stoklar erimiş durumda. Bir de üretici fındığını hemen satışa sunmayabiliyor. Ancak üretimin normalleşmesi ve fiyatların hızla artışı dikkate alınınca üreticilerin de ellerini çabuk tutma yanlısı olacakları tahmin edilebilir.
■ Sonuçta tahıl ve bitkisel ürünler, sebzeler ve meyveler olarak tarım üretiminin genel toplamı 102.2 milyon tondan 112.9 milyon tona çıkıyor. Tüketici fiyatlarının özellikle meyve ve sebzede yüzde 27 arttığı bir yılın ardından arzdaki artışa paralel olarak gıda fiyatlarının düzeltme yapması beklenmeli.
■ Yoksa forexçiler, vadeli işlemciler, borsacılar, dövizde oynayanlar gıda ticareti işine girecek. Çünkü gıda ticaretinden yapılan kârın finansal piyasaların en spekülatif, hatta manipülatif işlemcilerinde dahi sağlanamadığını belirtelim. Böyle bir kâr bu piyasalarda yok. Üstelik manipülasyon sermaye piyasasında suç ve hapsi gerektiriyor, gerçek hayatta ve ticarette ise benzer bir tanımlama da yaptırım da yok.
*ABDURRAHMAN YILDIRIM’IN HABERTÜRK GAZETESİ’NDEKİ YAZISINA ULAŞMAK İÇİN TIKLAYIN.
