Bu yıl dikkate değer bir düşüş gören ve 2021’den bugüne dek 2 trilyon dolara yakın değer kaybeden kripto para birimleri, benzeri görülmemiş bir “kripto kışı” yaşıyor. Dünyanın en büyük dijital para birimi ve kriptoların kalesi Bitcoin dahi, tüm zamanların en yüksek seviyesi olarak ölçülen 69 bin doların %70’ini kaybederek bu tabloya katkıda bulunuyor. Kripto para borsalarındaki son durumu, Türkiye’deki operasyonlarına geçtiğimiz yılın sonunda başlayan ve dünyanın en büyük kripto para borsalarında biri olan FTX’in CEO’su Sam Bankman- Fried’ın değerlendirmeleriyle inceliyoruz.
Bugün herhangi bir kripto para yatırımcısıyla konuştuğunuzda duyacağınız ilk iki kelime, muhtemelen “kripto kışı” olacaktır. Yaz ortasında ne kışı demeyin, zira 2022’nin başından bu yana kripto para piyasalarında çok şey değişti. Bugünkü büyük değer kayıpları geçmiştekilerle ilişkilendirilebilse de, kripto para ekosistemi geçtiğimiz yılın en yüksek piyasa değerinden 2 trilyon dolar eksildi. Bu olayın en son örneği, 2017 ve 2018 yılları arasında yaşanmıştı. 2017’de zirveleri gören Bitcoin ve diğer kripto para birimleri, 2018’de keskin bir düşüş yaşadı. Bu değer kaybı sonraki yıllarda toparlanmış olacak ki, kripto para fikrinin ilk canlı örneği Bitcoin, Kasım 2021’de tüm zamanların en yüksek değerine ulaşarak birim başına 69 bin doları gördü. Fakat 2017-2018 döneminde, bugün dünyanın her yanına ulaşan makroekonomik etkiler, daralan ekonomiler, yükselen enflasyon ve ardı ardına sıkılaşan parasal tedbirler yoktu. Kripto kışı, ABD dolarına sabitlenen stabil kripto para birimi TerraUSD’deki sarsıntının ilişkili kripto para birimi LUNA’da yarattığı büyük depremle piyasaya dalga dalga yayıldı. Kripto kışının ortasında, binlercesi donmuş bir finansmanla ortada kalan yatırımcılar, kripto para birimlerinin gerçekten iyi bir yatırım kararı olup olmadığını, küresel enflasyona karşı birikimleri korumanın etkili bir yolunu sunup sunmadığını değerlendiriyor. Birçok yatırımcı kripto para birimlerine dair güvenini yeniden sorgulasa da, dünyanın en büyük kripto borsalarından biri olan ve Türkiye’deki faaliyetlerine de geçtiğimiz yılın sonunda sempatik bir “merhaba” mesajıyla başlayan FTX’in CEO’su Sam Bankman-Fried’e göre kripto para birimlerinin değeri varlığını koruyor.
KRIPTO KIŞI DEVAM EDIYOR
Bloomberg’e göre kriptolarda yaşanan değer kayıplarına rağmen kişisel serveti 8,1 milyar doları bulan 30 yaşındaki genç milyarder ve FTX kurucusu Sam Bankman-Fried, kripto para kışının hâlâ sürdüğünü düşünüyor. Kripto ekosisteminin SBF kısaltmasıyla da tanıdığı lider, bir dizi kripto para borsasında nakitlerin tükendiğini, batması muhtemelen olan daha çok kripto para şirketi olduğunu belirtiyor. “Temelde bütçe açığı bakımından çok ileri gitmiş şirketler var” diyen Sam Bankman Fried, isim vermese de “Bilançolarında önemli boşluklar olan, düzenleyicilere dair problemlerle karşı karşıya kalan ve ortada kurtarmaya değer bir şey kalmayan şirketlerin çöküşünü durdurmak pratik değil” ifadelerini kullanıyor.
FTX VE SBF’NIN KRIPTO IMPARATORLUĞU, KURTARICI ROLÜ ÜSTLENIYOR
Kripto ekosisteminin sıra dışı kişiliklerinden biri olan genç milyarder, ekosistem için son çare olarak görülüyor. Sam Bankman-Fried; Embed, LedgerX, Good Luck Games gibi şirketleri satın alan FTX US; Liquid, Blockfolio ve Bitvo’nun yeni sahibi, LayerZero, Delphia, NEAR Protocol, Metatheory, Aptos Labs’in yatırımcısı konumundaki FTX ile Voyager Digital, Magic Eden, Lido ve MobileCoin’in ortaklarından Alamada Research’ün sahibi konumun. SBF’nin FTX aracılığıyla, zor günler geçiren BlockFi’ye 250 milyon dolarlık finansman sağladığı, bu finansman limitinin 400 milyon dolara çıktığı ve BlockFi’nin 240 milyon dolar ek ödeme karşılığı FTX US çatısına katılmak için anlaşma sağladığı biliniyor. SBF’nin bir diğer şirketi Alameda Research’ün ise Voyager Digital’a 500 milyon dolarlık finansman limiti verdiği, borçlu olduğu miktarı memnuniyetle ödeyeceğini söylediği dile getiriliyor. Hiç kimsenin harekete geçmemesinin sektör için daha büyük riskler oluşturacağını söyleyen Sam Bankman-Fried, kurtarıcılık rollerine ilişkin “İstediğimiz son şey, çöküşün yayılmasıydı. Müşteri varlıkların korunmasını isteriz. ‘İyi bir yatırım var mı?’ sorusu bizim için ikinci sırada” diye konuşuyor.
DÜNYANIN EN BÜYÜK 3 KRIPTO PARA BORSASINDAN BIRI: FTX
Kendini kripto para yatırımcıları tarafından, kripto para yatırımcıları için geliştirilmiş bir borsa olarak tanımlayan FTX, sektörde bir ilk olarak türevler, opsiyonlar, volatilite ürünleri ve kaldıraçlı token’ları da içinde barındıran yenilikçi ürünler sunuyor. Profesyonel kripto para ticaretiyle uğraşanların beklentilerini karşılayacak, yeni başlayanların sezgilerine hitap edecek bir platform geliştirmek için çalışan FTX’in yatırımcıları ve partnerleri arasında Sequoia, Galois Capital, Ribbit Capital, Multicoin Capital ve Fenwick and West gibi şirketler öne çıkıyor. 2019 yılında Bahamalar merkezli kurulan şirketin 1 milyonu aşkın mobil ve masaüstü platform kullanıcısıyla 2021’de %840 gelir artışı açıkladığı tahmin ediliyor. Miami Heat Basketbol stadyumunun isim haklarını satın alan şirket, Mercedes-AMG Petronas F1 takımının da ana sponsorluğunu üstleniyor.
FTX’IN AVRUPA VE ORTADOĞU’DAKI EN GÜÇLÜ UZANTISI: FTX TR
Faaliyetlerine 2022’de “Türkiye’nin güvenilir kripto para borsası” mottosuyla başlayan FTX TR, 7/24 Türk lirası yatırılabilen platformu, her yerde ve her zaman hızlı ve güvenilir kripto para alım satımı olanağı sunan altyapısıyla Türkiye’deki kripto para yatırımcılarına hizmet veriyor. Bankadan TL transferi olanağının yanı sıra sektördeki en rekabetçi komisyonları sunan FTX TR, dünyanın en büyük kripto para borsalarından biri olmanın gücüyle öne çıkıyor. Türkiye’de FTX Turkey Teknoloji ve Ticaret Anonim Şirketi unvanıyla kayıtlı olarak hizmet veren FTX TR, Solana’dan Dogecoin’e, Ethereum’dan Avalanche’a çok sayıda popüler kripto para biriminin ticaretinin yapılabileceği platformuyla hızla yükseliyor.
‘KAÇINILMAZ BIR OLAYDI, DIBI GÖRDÜK’
FTX Kurucusu Sam Bankman-Fried, güncel demeçlerinde kripto para piyasalarındaki büyük değer kayıplarının beklendiğine dair sinyaller de veriyor. “Bence kaçınılmaz olanı yaşadık ve şu an ‘pekala, bakalım şimdi neler olacak’ gibi bir durum içindeyiz” ifadelerini kullanan Sam Bankman-Fried, kriptolardaki düşüşlerin sektöre has olmadığı görüşünü de paylaşıyor ve cümlelerine şöyle devam ediyor: “En dipte olmamamız için herhangi bir sebep görmüyorum, buna rağmen en dipte olduğumuzu da iddia etmiyorum. Yine de olması bekleneni yaşadığımızı söyleyebilirim.” Genç kripto milyarder, yaşananları küresel ekonomik endişelerle ve faiz oranlarındaki artış beklentilerinin birçok piyasayı aşağı yönlü bir trende sürükleyen domino etkisiyle ilişkilendiren görüşe katılıyor.
KRIPTODA YENI UFUKLAR: ÖDEME SISTEMLERI, PIYASA YAPISI VE SOSYAL MEDYA
FTX’in kurucusu ve kripto para topluluğunun en popüler isimlerinden SBF, Twitter’da yaptığı değerlendirmelerde kripto teknolojilerinin alternatif kullanım senaryolarına ilişkin üç başlığı paylaşıyor. SBF’ye göre ödeme yapmak, para transfer etmek hem kişisel finansta, hem de uluslararası işlemlerde zorluğunu koruyor. “Market alışverişlerinizde kredi kartınızla yaptığınız ödemelerin %1’e yakını hizmet bedeli olarak kesilir. Brezilya’da yaşayan bir yakınınıza ABD’den para göndermek istediğinizde göndereceğiniz tutarın %10’undan fazlasını kaybedersiniz. ABD merkezli bir şirket, Avrupa’daki başka bir şirkete para transfer etmek istediğinde 50 doları aşan havale ücretleriyle karşılaşır, bazı durumlarda işlemin tamamlanması için bir sonraki iş gününü beklemek durumunda kalırsınız.
Peki blokzinciri buna nasıl yardım eder? Bob ve Alice cüzdan oluşturur, Bob varlıklarını Alice’in cüzdanına gönderir.” Blokzincirinin hisse piyasalarını da dönüştürebileceğini savunan SBF, 28 Ocak 2021’de görülen yoğun ticaret hacminin piyasaları kesintiye uğrattığına, bu durumun temel sebebinin piyasa emirlerinin birden çok aracıyla gerçekleştirilmesi olduğuna, bu gibi kapanma durumlarının da riskleri artırdığına dikkat çekiyor. FTX’i örnek veren lider, blokzinciri sayesinde tüm yatırımcıların emirleri aracı kurumlara değil, doğrudan borsaya gönderebildiğini vurguluyor. Hisse senetlerinin tokenizasyonu, yani blokzincirinde işlem görebilir parçalara ayrılması, piyasa yapısını daha verimli hale getirme potansiyeli taşıyor. Sam Bankman-Fried’a göre blokzinciri teknolojisinin hâlihazırda izole bir biçimde çalışan, birlikte çalışabilirliği olmayan Twitter, Facebook gibi sosyal medya platformlarını ortak bir zeminde buluşturma potansiyeli taşıması, alternatif kullanım alanları içinde heyecan verici başlıklar arasında yer alıyor. “Herhangi bir platformu kullanabilir ve yine de tüm arkadaşlarınızla her platformda iletişim kurabilirsiniz” diyen SBF, bu durumun platformlar arasındaki rekabeti de güçlendireceğini düşünüyor.
FTX, DÜNYANIN EN ETKILI HAYIR KURULUŞLARINA 10 MILYON DOLAR BAĞIŞLADI
“Para harcayarak kendinizi daha mutlu etmenin etkili yollarını oldukça hızlı bir şekilde tüketiyorsunuz. Ben yat istemiyorum.” En genç milyarderlerden biri olmasına rağmen Toyota Corolla kullanmaktan vazgeçmeyen, bir üniversite öğrencisi gibi yaşamaya devam eden ve oda arkadaşlarıyla kalan SBF, bu yönleriyle de kripto ekosisteminin sıra dışı bulduğu bir isim olarak öne çıkıyor. Sam Bankman-Fried’ın kripto gibi bir işe girmesinin arkasında ise şu sebep yatıyor: Genç lider, dünyayı kurtarmak istiyor. COVID-19’la ilgili görüşlerine paylaşan ve dünyayı bekleyen en büyük riske dair değerlendirmelerde bulunan SBF, şu ifadeleri kullanıyor: “COVID için hazır olmadığımızı açıkça gördük. Nasıl tepki vereceğimiz konusunda bir koordinasyonumuz yoktu. Bugün geldiğimiz noktaya bakarsanız, geçen sefer yapmamız gerekenlerin hiçbirini hayata geçirmeye başlamadık. En büyük sorun, toplum olarak çıkardığımız çok sayıda ders olmamasıydı. Daha önceki durumumuzun hemen hemen aynısıyız. Salgınların pandemiye dönüşmediği bir yere ulaşmayı amaçlamalıyız.” Gerçekten büyük problemler çözmek isteyen genç liderin dünyayı ve insanlığı yok olmaktan kurtarmanın yollarına odaklandığı vizyonu, FTX ve FTX TR’nin de ortak amacına dönüşüyor. FTX’in ve şirket çalışanlarının Sıtmayla Mücadele Vakfı’na, gıda için yetiştirilen hayvanların istismarına son vermeye çalışan uluslararası kuruluş The Humane League’in ve Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği’nin de aralarında bulunduğu sivil toplum kuruluşlarına 10 milyon doları aşkın bağışta bulunduğu biliniyor. Türkçeye “etkili fedakârlık” olarak çevrilen “effective altruism” sosyal hareketinin ve felsefe yaklaşımının da temsilcilerinden biri olan Sam Bankman-Fried tarafından kurulan FTX, kuruluş amacını dünyanın en etkili hayır kuruluşlarına bağış yapmak olarak açıklıyor. Bu iyilik hareketini FTX Vakfı ismiyle somutlaştıran kripto para borsası, işlemlerden elde edilen gelirlerin %1’ini iklim değişikliğiyle mücadeleye ve etkili fedakârlık hareketine fon sağlamak için kullanıyor.
FTX TR, BU VIZYONU AVRUPA VE ORTADOĞU’YA TAŞIYOR
FTX’in Türkiye yatırımı olan ve kullanıcılara mobil ve web platformlarında fiat/kripto para ve kripto para/kripto para paritelerinde işlem yapabilme olanağı tanıyan FTX TR, kurucusunun dünyanın geleceğini hesaba katan, daha büyük toplulukların faydasını gözeten, topluluğun tüm üyelerinin mutluluk ve refah seviyelerini en üst seviyeye çıkarmayı hedefleyen yaklaşımını ülkemizde temsil ediyor. Kurulduğu günden bu yana haftalar içinde onlarca kripto para birimini listeleyen ve listelemelerini her geçen gün artırmaya çalışan FTX TR; STEP, TRON, JOE gibi yeni listelemelerinde düzenlediği ödül havuzu kampanyalarıyla değeri 1,2 milyon TL’ye kadar ödülleri topluluğuyla paylaşıyor. Yeni listelemelerin ve ödül havuzlarının yanı sıra FTX’in küreselde önce kripto ekosistemini, sonra da dünyayı kurtarmayı amaçlayan vizyonu, FTX TR’yi Avrupa ve Ortadoğu pazarları için cazip bir yatırım ortamı.
