Titiz bir çalışma sonucunda Türkiye’nin devler ligini belirleyen “Fortune 500 Türkiye Araştırması başladı. Bu yıl 16’ıncı kez açıklayacağımız “Fortune 500 Türkiye”, gerek iş dünyasında gerekse akademik çevrelerde referans olarak kabul ediliyor. Türkiye’de imalat, ticaret, hizmet ve inşaat sektörlerini kapsayan ve daha ilk yılında referans bir çalışma olan “Fortune 500 Türkiye Araştırması, CRIF Türkiye ile birlikte hazırlanıyor. 2022 yılı finansal tablolarını baz alan “Fortune 500 Türkiye Araştırması Temmuz ayında açıklanacak.
Bu çalışmanın amacı, satış hacimlerine göre Türkiye’nin önde gelen büyük firmalarının belirlenmesi ve temel finansal göstergeleri ile birlikte sıralanması esasına dayanıyor. Finansal kurumlar ve holdingler (üretim yapan holdingler hariç) bu çalışmanın kapsamına dahil edilmiyor.
Çalışmada CRIF Türkiye veri tabanının yanı sıra çok sayıda meslek kuruluşları, odalar, dernek ve birlik gibi kuruluşların bilgisine ve veri tabanına başvurulmakta, Borsa İstanbul’ da işlem gören şirketlerin dışında kalan şirketlere direkt olarak ulaşılmakta. Çalışmanın kapsamının çok geniş ve yaygın olması nedeniyle listeye girebilecek büyüklükte olup da ulaşılamayan şirketlerin bulunması muhtemeldir. Bu nedenle, 2022 yılı sonuçları itibariyle listeye girebilecek büyüklüğe sahip olmasına rağmen 21 Nisan 2023 tarihine kadar kendisine ulaşılmamış şirketler, aşağıda belirtilmiş iletişim noktalarıyla en geç 26 Nisan 2023 tarihine kadar temasa geçmelidir.
ABD’de yayımlanan ve dünyanın en itibarlı iş dergisi olan Fortune, 1955 yılından bu yana “Fortune 500” markasıyla dünyanın en büyük şirketlerini açıklıyor. Şirketleri satış cirolarına göre sıralayan “Fortune 500” çalışması dünyanın her yerinde büyük ilgi görüyor, referans kabul ediliyor. “Fortune 500” içerisinde yer almak bir prestij sembolü olarak tanımlanıyor.
TEMEL İLKELER
“Fortune 500 Türkiye” listesi, bilgi paylaşımını kabul eden ve şeffaflığı, kurumsal yönetim ilkelerinden biri olarak benimseyen şirketlerin yer aldığı bir çalışmadır.
Her şirkete aynı koşullarda ulaşılmakta, aynı bilgiler talep edilmekte ve aynı tarafsız değerlendirme yapılmaktadır. Listede yer alabilmek için “Sadece satış rakamım açıklansın ama diğer bilgilerime yer verilmesin” şeklinde ya da benzer ön koşullar ileri süren şirketlere listede yer verilmemektedir.
Bu çalışma gönüllü katılım esasına dayandığı için, listede yer almak istemediğini yazılı olarak beyan eden şirketlere de listede yer verilmemektedir.
Ana hissedarı olan şirketle tam konsolide olan şirkete listede yer verilmemekte, bu durumda listeye sadece ana şirket dahil edilmektedir. Bunun amacı, satış hacimlerinin iki kere listeye yansıtılmamasıdır. Tam konsolidasyon nedeni ile listeye dahil edilemeyen şirketlerin listesi ayrıca açıklanmaktadır.
ŞİRKETLERDEN TALEP EDİLEN BİLGİLER
1) Özlük bilgileri
• Adres, telefon, faks, web sitesi adresi, halka açık ise Borsa İstanbul kodu
• Personel sayısı
• Sektör kodu (NACE Kodu) ve faaliyet konusunun kısa bir açıklaması
2) 2021 ve 2022 yılı bilanço ve gelir tabloları
• Halka açık şirketler ile bağımsız de- netimden geçmiş şirketlerde, finansal tablolar ve dipnotları ile birlikte bağımsız denetim raporu.
• Mevzuat veya konumu gereği konsolide finansal tablo hazırlamak durumunda olan şirketlerde, dipnotları ile birlikte konsolide finansal tablolar ve bağımsız denetçi raporu.
• Diğer tüm şirketlerde, vergi dairelerine ibraz olunan finansal tablolar.
• Şirketlerin bağımsız denetimden geç- memiş, kendi hazırladıkları konsolide veya kombine finansal tablolar bu çalışma için kabul edilmemektedir.
• Aynı ortaklık yapısında üretici-satıcı şirket ilişkisi içinde olan iki şirketten sadece yüksek satış hacmine sahip olan şirket listeye dahil edilmektedir.
• Hesap dönemi 31 Aralık’ta sona ermeyen özel hesap dönemi olan şirketler de listeye en son mali verileri itibariyle dahil edilmektedir.
• Ulaştırılan finansal tablolar TL cinsinden hazırlanmış olmalıdır. Diğer para birimleri cinsinden hazırlanmış finansal tablolar doğru bir karşılaştırma bazını yok edeceği için kabul edilmeyecektir.
3) 2021 ve 2022 yıllarına ait ihracat rakamı (TL cinsinden)
Bağımsız denetim raporu olan şirketlerde yer alması halinde dipnotlardaki ihracat rakamı esas alınacaktır.
TEMEL TANIMLAR
Net satışlar: “FORTUNE 500 Türkiye” listesi şirketlerin 2022 yılı net satışlarının büyüklüğüne göre hazırlanacaktır. Net satışlar, yıl içinde ana faaliyetlerle ilgili elde edilmiş hizmet ve diğer gelirleri de kapsamaktadır. Taahhüt işleri ile ilgili şirketlerin net satışları hesaplanırken şu yaklaşım benimsenmektedir:
Net satışlar = Net satışlar (t) + [Yıllara yaygın inşaat ve onarım hak edişleri (t) – Yıllara yaygın inşaat ve onarım hak edişleri (t-1)]
Net satışlardaki değişim bir önceki yıla göre olan artışın veya azalışın yüzdesini ifade eder.
Faiz vergi öncesi kâr: Faiz vergi öncesi kâr (FVÖK), gelir tablosundaki vergi öncesi kâr (VÖK) rakamına o yıl ödenen toplam finansman giderlerinin eklenmesi sonucu bulunan rakamı ifade etmektedir. FVÖK değişimi, bir önceki yıla göre olan artışın veya azalışın yüzdesini gösterir. Her iki
yıl FVÖK rakamı negatif ise veya önceki yıl negatif (zarar) cari yıl pozitif (kâr) ise değişim yüzdeleri hesaplanmamaktadır. Buna göre bu hesaplamada şu yaklaşım benimsenmiştir:
İhracat: İhracat, Türkiye’de üretilip yurt- dışına yapılan mal ve hizmet satışını ifade etmektedir. Ancak uluslararası faaliyetleri olan ve finansal tablolarını konsolide bazlı üreten bazı şirketlerde ihracat, Türkiye dışında üretilip satılan mal ve hizmetlerin gelirini de kapsamaktadır. Bu durumda bağımsız denetçi raporundaki açıklama esas alınmaktadır.
Piyasa değeri: Piyasa değeri, şirketin bir hisse senedinin işlem günü itibari ile kapanış fiyatı ile ödenmiş sermaye tutarının çarpılması sonucunda bulunmaktadır. Piyasa değeri = Yılın son işlem günü itibari ile bir hissenin kapanış fiyatı x Ödenmiş sermaye
Hisse başına kâr: Şirketin net dönem kârı/zararının ödenmiş sermaye tutarına bölünmesi ile bulunmaktadır. Bir diğer ifade ile, 1 TL nominal değerli hisse senedi başına elde edilmiş olan kâr/zarar rakamını göstermektedir.
Hisse başına kâr = Net dönem kârı-zararı / Ödenmiş sermaye
Yatırımcı kârlılığı: Şirketin; ilgili yılda, yatırımcısına sağladığı temettü verimi
ile sermaye kazancının toplamından oluşmaktadır. Temettü verimi, net temettü rakamının piyasa değerine bölünmesi ile, sermaye kazancı ise firmanın bir önceki yıla göre piyasa değerinde oluşan değişimden hesaplanmaktadır. Temettü verimi ve sermaye kazancı hesaplanırken, yatırımcının menkul kıymeti bir önceki yılın kapanış fiyatı ile aldığı varsayılmaktadır. Temettü verimi = Net temettü / Piyasa değeri Sermaye kazancı = (Piyasa değeri (t) / Piyasa değeri (t-1) ) – 1 Yatırımcı kârlılığı = Temettü verimi + Sermaye kazancı Çalışan sayısı: Bu bilgi temel olarak şirketlerden temin edilmektedir. Borsa şirketlerinde ise bu veri finansal tablo dipnotlarından çıkarılmakta, olmaması durumunda şirkete ait web sitesinden veya bizzat şirketin kendisinden temin edilmektedir. Geçici işçiler çalışan sayısı içinde ifade edilmektedir.
Medyan: Bir dizindeki yer alan tüm değerleri tam ortadan ikiye bölen değerdir. Listede yer alan 500 şirketin değerlerinin medyanı alınmaktadır. Borsa İstanbul’ da işlem gören şirketlerde ise piyasa değeri, yatırımcı kârlılığı ve hisse başına kâr değerlerinin medyanı kote olan tüm şirketlerin medyanı olarak hesaplanmaktadır. Sektör kodları: Listede yer alan şirketlerin hangi sektörde faaliyet gösterdikleri kendilerinin belirleyeceği NACE kodları ile gruplandırılacaktır. Her şirkete tek bir sektör kodu verilmesi zorunluluğu nedeniyle, birbirinden farklı sektörlerde faaliyet gös- teren şirketlere ağırlıklı faaliyet konularına göre kod verilmelidir. Listede yer alan sektör kodlaması, CRIF Türkiye uzmanları tarafından ayrıca kontrol edilecektir.
Tarih çizelgesi: Firma bilgilerinin CRIF Türkiye’ye en son ulaştırma tarihi 10 Mayıs 2023’dür. Bu tarihten sonra iletilmiş olan bilgiler maalesef sıralamada dikkate alınmayacaktır.
