BÜYÜK TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİ, bir zamanlar küresel ekonominin uç noktalarındaki yıkıcı güçler olarak anılıyorlardı; şimdi ise, merkezindeki itici güç konumundalar. Fortune’un Dünyanın En Beğenilen Şirketler-Yıldızlar sıralamasının 26’ıncısı da, bu devlerin iş dünyasının diğer liderleri arasında ne kadar takdir edildiklerini gösteriyor. Apple 17’inci ardışık yılda da, üst düzey yönetici, direktör ve analistlerden oluşan 3 bin 700 kişinin katıldığı ankette, yıllık kurumsal itibar sıralamamızda birinciliğe yerleşti. Amazon ve Microsoft’la beraber ilk üç sıralama tamamlanmış oldu. GPU çiplerinin yaratıcı yapay zekanın kapılarını açtığı Nvidia, şimdiye kadarki en yüksek sırası olan onuncu basamağa yerleşti. Diğer sektörlerde ise, mega perakendeci Walmart (No.9) 14 yıldır ilk kez ilk 10’a girerken, COVID aşısı üreticisi Moderna (No.37) ilk kez Yıldızlar’ın arasına girmeyi başardı. (DAHA AYRINTILI SIRALAMALAR İÇİN BKZ; FORTUNE.COM)
SEKTÖRLERİN YILDIZLARI
AİT OLDUKLARI SEKTÖRDEKİ DİĞER ŞİRKETLER TARAFINDAN SEÇİLDİLER RAKİPLERİNİN DE SAYGISINI KAZANDILAR
ÇİP ÜRETİCİSİ NVIDIA SON bir yılda Amerikan teknoloji şirketleri arasında üst sıralara tırmandığında, iş dünyasının bazı liderleri bu durumu şaşkınlıkla karşıladı. Ancak Fortune’un Dünyanın En Beğenilen Şirketleri sıralamasını takip edenler, bu sıçramanın gerçekleşeceğini yedi yıl önce görmüşlerdi.
Nitekim Nvidia, 2017 yılında Intel’in Fortune’un en beğenilen yarı iletken şirketi unvanını elinden almıştı. O dönemde
Intel, PC ve laptop çiplerindeki hakimiyeti sayesinde gelir açısından Nvidia’nın yaklaşık on katı büyüklükteydi ve bundan dolayı da, bu değişiklik farenin kediyi yakalaması gibi algılandı. Ancak Nvidia daha sonraki yedi yılın altısında zirvedeki yerini korumayı başardı ve 2023 yılında da, yaratıcı yapay zeka şirketi trilyon dolarlık piyasa değerine sahip bir deve dönüştürdü.
Nvidia’nın hikayesi, Fortune’un iş dünyası sıralamalarındaki tahmin gücüyle ilgili bir şeyler anlatıyor. En Beğenilen Şirketler sıralaması aslında iki listeden oluşuyor (bkz; metodoloji sağ sütunda). İş dünyasının daha geniş bir kesiminden takdir toplayan Yıldızlar listesi var. Sektör sıralaması ise, şirketlerin içinden olan kişilere çalıştıkları yerlerle ilgili fikirlerini ve daha da önemlisi, en yakın rakipleri hakkındaki düşüncelerini soruyor ve cevaplayanların da şirketleri yönetim kalitesi, yenilikçilik ve yetenekleri çekebilme becerisi gibi dokuz kategoride 1-10 arası bir puanla değerlendirmelerini talep ediyor. Kısacası, konuyla ilgili insanlar kimin hangi işte iyi olduğunu, kimlerin yükseldiğini ayrıntılı olarak görebiliyorlar. (Daha ayrıntılı bilgi almak için fortune.com web adresine bakabilirsiniz.)
Bu yılki ankette, katılımcılar Nvidia’yı hemen hemen her şeyde takdir ettiklerini belirttiler. Şirket, dokuz kategorimizin yedisinde, ilk 10’a girmeyi başardı. Apple için de aynı şey geçerli: Apple’ın 15 yılda 14’üncü kez bilgisayar sektöründe en üst sıraya yerleşmesi tesadüf değil. Ancak tabii ki, Nvidia da bu ödüllerinin üstüne yatıp, rahatına bakamaz; nedeni, yapay zeka çip hakimiyetinde Nvidia’yla yarışmak isteyen Advanced Micro Devices’ın (AMD) beş kategoride ilk 10’a yerleşmiş olması.
Büyük şirketlerin ait oldukları sektörlerin sıralamasında on yıl ya da daha üzeri yer almaları sıra dışı bir durum değil. Bu yılki ankette de, Starbucks (gıda hizmeti) ve BlackRock (menkul kıymetler/varlık yönetimi) 12’inci ardışık yılda da, birinci sıraya yerleşti; U.S. Bancorp (süper bölgesel bankalar) ve UnitedHealthGroup (sağlık sigortası ve sağlık bakım hizmeti) üst üste 14’üncü kez en beğenilenler oldu. Warren Buffett’ın Berkshire Hathaway’i de, 26’ıncı yılda da ara vermeden mülk ve kaza sigortası segmentinde birinci olmayı başardı; böylece araştırmamız başladığından beri her yıl düzenli olarak tahta oturmuş oldu.
Ancak bu görünüm, istikrarın bir norm olduğu anlamına gelmiyor. Toplamda, takip ettiğimiz 47 sektörden 15’i bu yılki birinci sırada değişikliğe tanık oldu. Çok uzun süre sırasını koruyan şirketler de yerini yenilere bıraktı. Gıda üretiminde, birinci sırayı, DuPont’dan 2019 yılında ayrılan tarım kimya ürünleri kuruluşu Corteva aldı; bu zaferiyle, yedi yıldır zirvede olan tavuk eti kuruluşu Tyson Foods’u tahtından indirdi. Eczacılıkta, Johnson&Johnson’ın 10 yıllık egemenliğini, obezite ve diyabet ilaçlarının başarısı ve Alzheimer ilacının deney sonuçlarının umut vermesi sayesinde Eli Lilly bitirdi.
Eğlence sektörü ise, diğer sektörlere kıyasla en büyük sarsıntıyı yaşadı demek yanlış olmaz. Yirmi yıl boyunca birinci olan Disney bu unvanını Netflix’e kaptırdı. Bu sonuç kısmen, pratikte Netflix’in yarattığı, Disney’in ise halen uzmanlaşmaya çalıştığı streaming’in gittikçe büyüyen etkisini gösteriyor. Bir döngünün başında olmak, sektörünüzdeki diğer şirketleri etkilemenin en iyi yoludur.
—Matt Heimer ve Scott DeCarlo
ŞÖHRET BASAMAKLARINI İNENLER VE ÇIKANLAR
BU YILKİ ANKETTEN KESİTLER NVIDIA: YAPAY ZEKADAKİ PATLAMAYİ EN ÜST SIRALARA TAŞIYOR
Üretken yapay zekaya yapılan devasa yatırım, hem çip üreticisi Nvidia’nın, hem de CEO’su ve ortak kurucusu Jensen Huang’ın beklenmedik yükselişini sağladı. Grafik İşlem Birimleri (GPU), yapay zekanın patlamasını sağlayan makine öğrenme ve geniş dil öğrenme modeli eğitiminin temel alt yapısıdır. GPU’ların hakim tasarımcısı olan Nvidia, yoğun talepten yararlandı: Satış geliri 2023’te hemen hemen ikiye katlanarak 44 milyar dolara yükseldi; piyasa değeri de 1 trilyon doları aştı. Ancak artık rakipler de sahaya aktığı ve Nvidia ABD’nin Çin’e uyguladığı çip ihracatındaki kısıtlamalarıyla karşı karşıya kaldığı için geçen yılki patlamaları tekrarlamak kolay olmayacak. Şirketi, ilk yıllarda karşı karşıya kaldığı sayısız ölümcül deneyimden kurtarmayı başaran Huang, bu duruma duyarsız değil. Nitekim, kısa süre önce Nvidia’yla ilgili olarak, “Şirket her zaman tehlikeyle karşı karşıya ve biz de bunu hissediyoruz” dedi.
