Borsa İstanbul (BIST) Başkanı ve CEO’su İbrahim Turhan, yeni ve çarpıcı veri merkezinin girişine borsada 2013’e kadar kullanılan eski sunuculardan birini fişi çekili halde koydurmuş. Bu fiş çekme, BIST’in yeni ve global bir borsa olarak fişini takmasının da sembolik göstergesi. Şu anda sadece inşaatı tamamlanmış olan veri merkezi, daha ilk andan kesintisiz çalışma konusunda verdiği güven ile çağı yakalama mesajını veriyor.
Nisan başında basına gösterilen veri merkezinde yer alacak 170 sunucu, 2002’de HP’den satın alınan çift işlemcili ve 4GB sistem bellekli sunucularla karşılaştırıldığında, BIST’in yaşadığı dönüşüm görülüyor. Bu bilgi işlem kapasitesi birkaç senedir dizüstü bilgisayarların yanı sıra akıllı cep telefonlarına kadar inmiş bulunuyor. 2 bin 500 lira veya altına satın alınabilecek bir teknolojiden bahsediyoruz.
Borsa İstanbul (BIST) ya da eski adıyla İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), bu bilgisayarları 2013’e kadar pay piyasası ya da hisse senedi işlemlerinde iletişim önyüz uygulaması için kullanıyordu. Borsanın dijitalleşen yeni yüzü, 36 adet 55 inçlik ekran veri ekranından yansırken arka plandaki veri merkezi şu anda simülasyonlarla kullanılan ekranın canlanmasını sağlayacak. Veri ekranı 1,75 milyon dolara, veri merkezinin kalbi ise 14 milyon liraya mal oldu. Veri merkezi yatırımı ile veri iletim süresi üç kat hız kazanırken teknik arızalar da sıfıra yakın bir noktaya çekilecek.
İşlem sayısı saniyede 200 bine çıkacak
BIST’te 2012’de saniyede 5 bin olan işlem sayısı kapasitesi değişen teknoloji ile birlikte 200 bine çıkacak. Nasdaq’ın işletim sisteminin 2014’te başlayacak olan BIST’e uyum projesi tamamlandığında, saniyede 250 bin adede kadar işlem gerçekleştirilebilecek. Bu çözümlerin 25 ülkede yeniden satma haklarını alacak olan BIST’in uluslararasılaşabilmesi için önemli bir platform ortaya çıkacak.
İlk bilgisayarını nikahlarında gelen hediyeleri nakde çevirerek satın alan Turhan, -kendisi gibi akademisyen olan eşinin bu konuda verdiği desteği şükranla anıyor- bin 500 dolara satın aldığı bilgisayar ve yazıcının kendisine kazandırdıkları kadar miadının dolması ile ondan vazgeçmesini de hatırlıyor. Tanesi 40 bin dolara satın alınan HP bilgisayarların yerine yenilerini koymanın getireceklerinin de farkında.
Ancak yeni veri merkezi sadece sunucuları ile değil, bütünüyle yeni yüzyılın değerlerini ve prestijini yansıtıyor. İsviçreli Jaeggi’nin patentli teknolojisinin kullanıldığı hibrit kuru soğutma sistemi, yılda 2 bin 200 saatlik soğutmayı 14 derecenin altına düşen hava sıcaklığından faydalanarak yapmayı sağlıyor. Bu sadece yılda 200 bin – 250 bin liralık bir tasarruf anlamına gelmiyor, veri merkezleri tarafında önemli bir prestiji ifade ediyor.
Hollandalı mühendislik danışmanlığı firması Deerns’in, 600 metrekarelik yeni veri merkezi alanının tasarımını yapması BIST’in -daha sunucuları yerleştirilmeden- Kuzey Avrupa medyasında yer almasını sağladı.
Üst düzey güvenlik
Veri merkezinin 1,4’lük enerji kullanım etkinliği (PUE) değeri, teknoloji tarafında saygıdeğer bir yere oturmasını sağlıyor. Bu değer harcanan toplam enerjinin bilgi işlem için harcanana bölünmesiyle elde ediliyor ve sürdürülebilirlik konusunda önem verilen bir kriter oluşturuyor.Intel işlemciler üzerinde Linux kullanılarak oluşturulan sistem ise, güvenliği içeriden üst düzeyde kontrol edebilmeyi sağlayarak yatırımcılara güven vermede önemli bir rol oynayacak.
Turhan’ın BIST’ten önce çalıştığı Merkez Bankası Linux uygulamaları konusunda oldukça güçlü bir birikime sahip ancak Turhan oradan bir ekibin kendisiyle beraber BIST’e geçmediğini söylüyor. “Sadece bir yıl birlikte çalıştığım bir arkadaşım ile geldik” diyen Turhan, güvenlik konusunda 2015’in ilk yarısında NASDAQ OMX yazılımına geçmeden önce de önemli mesafe katetmeyi bekliyor.
Aracı kurumların sunucularını BIST’in veri merkezine taşımalarıyla borsanın işlem tarafı daha güvenli hale gelecek. BIST, kolokasyon adı verilen bu hizmetten gelir elde etmeyi planlıyor. İstendiği anda 100 GB’ye çıkarılabilen 40 GB’lik bağlantısı ile BIST, OMX yazılımına geçmesinin ardından başka borsaların da sunucularını veri merkezine yerleştirmesini ve bunun kolokasyon gelirini artırmasını bekliyor.
Benzer biçimde medya kuruluşlarının BIST’ten yayın yapmak için duyduğu gereksinimler de karşılanacak. Bu servis odaklı yaklaşım, özellikle BIST’in OMX yazılımını üçüncü parti borsalara satmaya başlamasıyla gelir yaratmada önemli hale gelecek.
Dahası, BIST şimdiden kendi içinde kimin kaynakları ne kadar kullandığını ölçerek fatura eden bir sistemi devreye almış durumda. Bu, oluşturulan altyapının kullandırılması anlamında çok önemli bir araç sunuyor. NASDAQ’ın kuralları gereği işlem tarafında kullanılmayan sanallaştırmanın sunduğu kapasitenin geliştirme tarafında kullanılacak olması, önemli bir gelir kapısını da BIST’in emrine verecek.
Gelecekte çok önemli gelirler elde edecek
Bu, BIST’in gelecekte teknoloji sayesinde çok önemli gelirler elde etmesine olanak tanıyacak bir alan. ABD’de elektronik borsa işlemleri girişimcisi Jeffrey Sprecher’in kurduğu IntercontinentalExchange’in (ICE) başardıkları BIST için de bir örnek oluşturabilir. Sprecher’in kurduğu şirket 13 yılda hızlı bir büyüme sergileyerek 550 milyon doları kâr olmak üzere 1,4 milyar dolar ciro elde eden bir deve dönüşürken New York Borsası’nı (NYSE) satın alacak güce ulaştı.
Bunu yapmasını sağlayan iş modeli, maliyetlerin farkında olmasının yanı sıra çevik bir yönetim yapısını da barındırırken ABD’de hisselerin işlem görme yerinin geleneksel mekanlardan yeni platformlara kaydığı bir dönemin avantajı da ICE’ın başarısı için zemin hazırladı. 2008 ile 2013 arasında ABD hisselerinin işlem gördüğü geleneksel platformlar olan NYSE ve ICE’ın işlemler içindeki payı yüzde 70’den yüzde 42’ye gerilerken bunu sağlayan trend, hisse ticaret işlemlerinin yüzde 95’ini elektronik ortamda gerçekleştiren ve tamamen global bir model ile gelirlerinin yarısına yakınını yurtdışından elde eden ICE’ı yukarı çekti.
BIST’in teknoloji ve işbirlikleri konusunda sahip olduğu vizyoner yaklaşımı politika tarafına da yansıtmasının büyüme beklentisi için sağlam bir dayanak oluşturacağı açık. Geriye kalan, Turhan ve ekibinin buna odaklanıp gereken adımları atmayı sürdürmesi.
