19 Haziran 2025 tarihinde Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) tarafından yayımlanan 2025 Dünya Yatırım Raporu’nun (World Investment Report 2025) Türkiye lansmanı, Uluslararası Yatırımcılar Derneği YASED’in ev sahipliğinde aynı gün düzenlenen çevrim içi etkinlikle gerçekleştirildi.
YASED’in her sene gerçekleştirdiği “YASED Küresel Yatırım Günleri” etkinlik serisinin açılış programı olan Dünya Yatırım Raporu 2025 Türkiye Lansmanı; kamunun, iş dünyasının, akademinin ve uluslararası kuruluşların temsilcilerinin yer aldığı geniş bir dinleyici kitlesine hitap etti.
UNCTAD tarafından yıllık olarak hazırlanan rapor, Uluslararası Doğrudan Yatırım (UDY) akışlarının küresel seyrine ilişkin en kapsamlı ve prestijli analizlerden biri olarak öne çıkıyor. Rapor ayrıca bu yılki teması olan “Djital Ekonomide Uluslararası Yatırımlar” çerçevesinde, uluslararası doğrudan yatırımların dijital ekonomideki gelişim ve dönüşümün getirdiği fırsatlardan yararlanılmasında daha etkin bir şekilde faydalanılabilmesi için politika yapıcılara önemli tavsiyeler de içeriyor.
UNCTAD Yatırım Araştırmaları Bölüm Başkanı Richard Bolwijn’in raporun öne çıkan bulgularını paylaştığı sunumunda, küresel UDY akımlarının 2024 yılında yüzde 11 oranında azalarak yaklaşık 1,5 trilyon dolar seviyesine gerçekleştiği ifade edildi. Sıfırdan (greenfield) yatırımlarda genel olarak yatay bir seyrin izlendiği bu dönemde genel düşüşün uluslararası proje finansmanında yaşanan azalmadan kaynaklandığı belirtildi.
Bolwijn, UDY akımlarında bu dönemde ülkeler ve bölgeler arasında da büyük farklılıklar yaşandığının altını çizerken, 2024 yılında Çin’e gelen yatırımlarda yüzde 29, Avrupa’ya gelen yatırımların da yüzde 58 seviyesinde bir düşüş yaşandığını işaret etti. Bolwijn bu düşüşün ağırlıklı olarak üretken yatırımlardan değil, şirketlerin grup içi yeniden yapılanma süreçlerinden kaynaklandığını not etti.
UNCTAD’ın bu yılki raporunun ana teması olan, “Dijital Ekonomide Uluslararası Yatırımlar” temasına da sunumunda değinen Bolwijn, uluslararası proje finansmanındaki genel gerilemeye rağmen, veri merkezleri başta olmak üzere dijital ekonomi yatırımlarında dikkat çekici bir artış yaşandığına değindi. 2024 yılında bu alandaki yatırımların iki katına çıktığını belirten Bolwijn özellikle ABD’de çip (yarı iletken) projelerinde görülen artışın bu yükselişi destekleyen unsurlar arasında yer aldığını ifade etti.
Bolwijn ayrıca, küresel düzeyde, sürdürülebilir kalkınma odaklı sektörlerin büyük ölçüde uluslararası proje finansmanına bağlı olduğunu, bu alandaki düşüşün ise altyapı yatırımlarında ciddi bir gerilemeye yol açtığını belirtti. Buna karşılık, küresel tedarik zinciri yoğun sektörlerdeki firmaların proje finansmanından ziyade yüksek maliyetler ve borçlanma yoluyla zorlukla da olsa yatırımlarını sürdürmeye çalıştıklarını vurguladı.
Rapor kapsamında Türkiye’ye ilişkin UNCTAD analizlerini değerlendiren Bolwijn, sıfırdan yatırım duyurularında otomotiv, ulaştırma, elektronik, makine ve ekipman ile bilgi işlem sektörlerinin öne çıktığını paylaştı. Bu sektörlerin, küresel tedarik zincirlerinin yeniden yapılandığı alanlarla örtüştüğünü ifade eden Bolwijn yatırım tutarları henüz potansiyel düzeyine ulaşmamış olsa da yatırım profilinin nitelikli olduğunu ifade etti.