Çin kendi dijital parasını reel olarak test ediyor. Dolayısı ile aslında merkez bankası dijital paralarına geçip geçmemeyi değil ne zaman ve hangi yapıda geçmeyi tartışmak gerek. Zira bu yapı sosyal doku üzerinde de büyük etkilere sahip olacak.
Dönem dönem kripto paraların global finansal sistemi nasıl etkileyebileceğine dair makaleler paylaştım. Özellikle 2018 öncesi dönemde finans ve akademik dünyanın ciddi anlamda uzak durduğu bu konu son 1 ayda merkez bankalarından IMF’e, Çin’den BIS’e herkesin gündemine girmiş durumda. İlk yıllarda oluşan direnç sadece insanların anlayamadığı bir konuyu reddetme eğiliminden kaynaklanmıyordu elbet. 1980-1990 model eğitimlerden geçmiş olanlar açısından kripto para ve onun üzerinde kurulması mümkün bir finansal sistem hayal edilebilecek bir konu olmadığı gibi karşılardan Telegram gruplarında haberleşerek ICO’lara giren ve Lamborgini alacağını düşünen gençlerin bulunması da güven telkin etmiyordu. Bitcoin fiyatının 20 bin dolar zirvesine ulaşması da balon analizlerinin zirveye çıkmasına neden oldu. Özellikle Lale Balonu benzetmesi piyasaların konuya ne kadar uzak durduğuna dair önemli bir işaretti. Lale Balonu insanlığa fazla bir katkısı olmayan ilginç bir spekülasyon vakası. İnternet balonu olarak adlandırılan dönemden ise büyük bir dönüşüm ve devasa şirketler çıktı. Dolayısı ile Bitcoin fiyatlarının yükseliş ve çöküşünü Lale Balonundan ziyade Internet Balonuna benzetmeye tercih ettim. Bugün gelinen noktada yoğun bir şekilde merkez bankası dijital paraları tartışılıyor. Ve hatta Çin kendi dijital parasını reel olarak test de ediyor. Dolayısı ile aslında merkez bankası dijital paralarına geçip geçmemeyi değil ne zaman ve hangi yapıda geçmeyi tartışıyoruz. Zira bu yapı sosyal doku üzerinde de büyük etkilere sahip olacak. Daha önemlisi Bitcoin artık kurumsal firmaların talep gösterdiği bir varlık haline geldi. Hedge fonlar, borsa yatırım fonları ve ödeme sistemlerinin gösterdiği bu teveccüh orta vadede fiyatların çok daha artmasına neden olacaktır. Doğanın bir mucizesi olan ve karşı taraf riski taşımayan tek finansal varlık altına ek olarak insan yapısı ve yine karşı taraf riski taşımayan bir finansal varlığa daha kavuştuk. Bitcoin sahipleri varlıklarını trade etmekten ziyade tutmayı tercih ettiği için yeni alıcılar çok daha sınırlı sayıda Bitcoin’e talep gösteriyor ve bu fiyatları yukarı götürecek en önemli dinamiklerden bir tanesi. Öte yandan orta vadede dijital merkez bankası paraları ile kripto paraların birlikte yaşayıp yaşamayacağı da bir soru işaret. Merkez Bankaları şayet teknolojik gelişmeler ve ekonominin gerekleri doğrultusunda dijital paraya geçmeyi planlıyorlarsa sorun yok. Ancak para politikasının daha etkin hale getirilmesi, kişiye/sektöre özel destekler verilmesi, anonimitenin ortadan kaldırılması gibi hedefler güdülüyorsa o zaman merkeziyetsiz kripto paraların aynı ortamda yaşamasına izin verilmesi zor olacaktır. ABD seçimlerinin sonrasında ABD ve tüm dünyada yeşil ekonomiye geçiş ve yeni ekonomik modellerin çok daha güncel bir konu olacağını göz önüne alırsak parasal sistemin de eskisi gibi kalamayacağını daha rahat kabullenebiliriz. Böyle bir geleceğe hazırlanmak için ülke, şirket ve kişiler olarak geç kalmış olmasa da zamanımızın azaldığını da görmemiz gerekiyor.