Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, 31 Mart’taki elektrik kesintilerine ilişkin, “Net olarak elimizde bir veri mevcut değildir. Araştırılıyor” diye konuştu.
Yıldız, ülke genelinde yaşanan elektrik kesintisine ilişkin, “Olaya teşhisimizi koyduk. Hangi olay nereden kaynaklandı, nasıl oluştu… Fakat bunun sebepleriyle alakalı detaylıca çalışıyoruz” dedi.
Ülke genelinde yaşanan elektrik kesintisine ilişkin değerlendirmelerde bulunan Yıldız, çok nadir yaşanan bir olayla karşı karşıya kaldıklarını ve konuyu enine boyuna incelediklerini söyledi. Yıldız, şöyle konuştu:
“Olaya teşhisimizi koyduk. Hangi olay nereden kaynaklandı, nasıl oluştu… Fakat bunun sebepleriyle alakalı kamuoyunda çok fazla merak edilen yalnızca teknik midir idari bir hata mıdır bir manevra yanlışlığı mıdır tasarruftan kaynaklanan bir sıkıntı mı var yoksa bunun daha ötesinde bir manipülasyon mu var, spekülatif olmanın dışında gerçekten sistemi olumsuz etkileyecek bir yapı var mı bütün bunlar üzerine detaylıca çalışıyoruz.”
Elektrik kesintileri sırasında 86 bin 400’de 1 ihtimalle karşı karşıya kaldıklarını dile getiren Yıldız, atmosfere açık bir işletmecilikte zaman zaman sorunlarla karşılaşılabileceğini ifade etti.
Bakan Yıldız, Türkiye’nin sahip olduğu 1 milyon 200 bin kilometrelik iletim ve dağıtım hattı ile Avrupa’nın ikinci büyük iletim hattını işlettiğini söyledi.
Türkiye’de enerji arzıyla, kurulu güçle, santrallerle alakalı bir problem bulunmadığını vurgulayan Bakan Yıldız, “Tam tersi enerji fazlamız var. Son 3 yılda yapılan yatırımlarla enerji fazlamız var. Enerji azlığından kaynaklanan bir problem yok. Olacaksa bile enerji fazlalığından kaynaklanan bir şey olması lazım. Problemleri net yerine koymak, olduğu gibi anlamak, varsa bir mühendislik hatası onu da anlamak için yaklaşık 55-60 kişilik bir ekiple çalışıyoruz” dedi.
Kesinti öncesinde Türkiye’nin elektrik iletiminde “otoban” olarak tabir edilen önemli hatlarda birer saniye aralıklarla kesintiler gerçekleştiğine işaret eden Yıldız, frekans düşüşleri, gerilim dalgalanmaları, hatlardaki salınımlar derken böyle bir noktaya gelindiğini söyledi.
Siber saldırı ihtimali
Oluşan olayı izah etmenin, bunun hangi sebeplerle tetiklendiğini bilmek anlamına gelmediğini anlatan Yıldız, şunları kaydetti:
“Olaya teşhisimizi koyduk, vakayı okuduk. Bunun 2-3 yolla tetiklenebileceğine kanaat getirdik. Bize soruluyor, ‘bu bir siber saldırı mıdır?’ siber saldırı ihtimal dışında değildir ama ‘siber saldırı’ dememiz için de elimizde yeterli done yok. Biz bir ucuzculuğa, kolaycılığa kaçma niyetinde değiliz. ‘Ben yapmadım, o yaptı’ gibi bir yapımız yok. Şeffaflıktan aldığımız güçle davranıyoruz. Neyse olayı öyle teşhis etmek istiyoruz. Siber saldırı ihtimal haricinde değildir, ancak şu anda elimizde net bir veri de mevcut değildir. Araştırılıyor, tamamen teknik bir gerekçeyle de olabilir. Onunla alakalı sebepleri ayrıca kamuoyuyla paylaşacağız.”
Buna ilişkin çok doğru bir teşhis konulması gerektiğini vurgulayan Yıldız, “Vatandaşımızda ‘ilerde bu tür şeyler olabilir mi tekrarlanabilir mi’ kaygısı, endişesi var. Bu tür noktalara düşmemek açısından çok daha dikkatli olmamız gerekiyor” diye konuştu.
AB ülkeleri ve Amerika’da da yaşanan olumsuzluklar nedeniyle elektrik kesintileri yaşanabildiğine işaret eden Yıldız, bu tür bir olayın Türkiye’ye has olmadığını dile getirdi.
Avrupa sistemiyle entegrasyon
Türkiye’nin, elektrikte Avrupa sistemine entegrasyonuna yönelik soruları da yanıtlayan Yıldız, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Türkiye, 4 yıldan beri yaptığı çalışmalarla bütün testleri geçti ve Entso-e ile senkron halde çalışmasının işlemlerini tamamladı. Salı günü bu hadiseden sonra tartışmaya açılan bu konu Entso-e Genel Sekreteri tarafından şu şekliyle cevaplandı: Koruma önlemleri son derece yeterliydi, Avrupa’ya sıçramadı çünkü Avrupa’da sistem kendisini koruyordu. Ayrıca 15 Nisan’da uzun dönem işletme anlaşmasını imzalamaya hazır olduklarını söylediler. Bizim herhangi bir sıkıntımız yok. 33 yılda yalnızca 1999 depremlerindeki darbelerden dolayı oluşan çökmeler haricinde böyle bir şey yaşanmadı. Bunun sebeplerini merak etmiyor değiliz ama hangi sebeple tetiklendiğini izah etmek, açıklamak sistemin çalışması açısından da önemli.”
“Nükleerde politikalarımızı açıkça belirtiyoruz”
Yıldız, elektrik kesintisiyle Türkiye’nin nükleer enerji yatırımlarının ilişkilendirilmesine yönelik, “Bir şeyin arkasına sığınmaya ihtiyacımız yok. Nükleerde politikalarımızı açıkça belirtiyoruz ve nükleer güç santralini yapacağız diyoruz. Bazı ülkeler gibi git gellere de sahip değiliz, son derece kararlıyız” dedi.
Enerji sektöründe elektriğin arz ve talebi arasındaki dengenin önemine işaret eden Yıldız, “Sistemi sürekli karşılıklı dengede tutmamız lazım. Aliağa’daki bir santralle beraber başlayan, İzmir’den Çanakkale’ye giden hat üzerindeki 5-6 tane santral devre dışı kaldı. Sistemdeki frekans senkronizasyonu, stabilizasyon bozuldu kendi içinde, komple Türkiye’ye sirayet etti. O zaman domino taşı tesirini görüyoruz. Biz o taşların aralarına belli yapılar koyarak birbirine sirayet etmemesini sağlıyorduk o bariyerlerin yıkıldığını gördük” diye konuştu.
Yıldız, elektrik kesintisinin ardından, TBMM Genel Kurulundan geçen nükleer güç santraline ilişkin anlaşmaya yönelik spekülasyonlar yapıldığını ifade ederek, şöyle konuştu:
“O kadar sıkıntının ve yoğunluğun arasında tebessüm etmek zorunda kaldığımız espriler yapılıyor. Tam bir gün önce Japonya ile yapılan nükleer anlaşma Meclis’ten geçiyordu. TBMM Genel Kurulunun o anki mesaisinden dolayı karar sabaha doğru çıktı. ‘Nükleer santral yapmak için de Türkiye’nin elektriğini kestiler’ diye bir cümle söylediler. Bizim böyle bir şeye ihtiyacımız yok. Nükleer güç santraliyle alakalı siyasi ve teknik kararlarımız mevcut. Bununla alakalı anlaşmalarımız mevcut. Böyle bir şey yapmamız söz konusu olamaz. Bir şeyin arkasına sığınmaya ihtiyacımız yok. Nükleerde biz politikalarımızı açıkça belirtiyoruz ve ‘nükleer güç santralini yapacağız’ diyoruz. Bazı ülkeler gibi git gellere de sahip değiliz, son derece kararlıyız. Hazine garantisi olmaksızın yaklaşık 100 milyar liralık bir anlaşma yapılmasının, Türkiye’deki siyasi istikrara duyulan güvenin ve o güvenin sürdürülebilir oluşuna olan inancın önemli bir göstergesi olduğunu düşünüyoruz.”
Elektrik kesintisinin nedenlerinin tespitine yönelik çalışmaların sürdürüldüğünü belirten Yıldız, “Teknik bir gerekçe olabilir. Üretim santrallerinin tüketimden daha hızlı çıkması istenmeyen bir şeydir. Yük atma dediğimiz olayın istediğimiz oranda gerçekleşmediğini görüyoruz. Bunları tetikleyen yapının, bir iradeyle mi yoksa mekanik bir yolla mı olduğuna henüz karar verilmedi” ifadelerini kullandı.