Deloitte Türkiye, “2019 Yılı Birleşme ve Satın Almalar Raporu”nu yayınladı.
Deloitte Türkiye’den yapılan açıklamaya göre, Türkiye’de birleşme ve satın almaların genel görünümünü ortaya koyan rapor, birleşme ve satın almalar açısından 2019’un oldukça zayıf geçtiğini ortaya koydu.
2019’da toplam işlem hacmi, finansal krizden sonraki en düşük seviyesini görerek 233 adet işlem ile yaklaşık 5,3 milyar dolar olarak gerçekleşti.
İşlem sayısı bir önceki yıla göre yüzde 9 azalırken, toplam işlem hacmi yüzde 56 daraldı. İşlem hacminin çok sınırlı kaldığı bir yılda, girişim sermayesi fonları ve melek yatırımcılar tarafından gerçekleştirilen çok sayıdaki startup yatırımları toplam işlem sayısının son 10 yıllık ortalama seviyesinde tutunmasını sağladı.
2019 yılında yabancı yatırımcılar stratejik hedefleri çerçevesinde orta ölçekli yatırım fırsatlarını kovalamaya devam ederken toplam işlem hacminin yüzde 64’ünü oluşturdu.
Yılın genelindeki sınırlı aktivite ise yabancı yatırımcıların işlem hacminin tarihsel olarak en düşük seviyelerinden birine gerilemesine neden oldu. Finansal yatırımcılar 2019’da toplam 87 adet işleme imza attılar. Hem özel sermaye fonları hem de girişim sermayesi destekli yatırımlar 2019’da son birkaç yıla göre küçüldü.
Finansal yatırımcılar arasında, özel sermaye fonları 9 işlem gerçekleştirirken, girişim sermayesi fonları ve melek yatırımcılar 69 işlem gerçekleştirdi.
Tarihsel trendin aksine, milyar dolarlık işlemin bulunmadığı 2019’da, büyük işlemlerin sayısı son derece sınırlı kaldı. Yılın en büyük işlemleri arasında, çoğu yabancı yatırımcılar tarafından gerçekleştirilen China Merchants Group-Üçüncü Köprü ve Kuzey Marmara Otoyolu 688,5 milyon dolar, Mayhoola for Investments-Boyner Perakende 405,2 milyon dolar, Koç Holding-Yapı Kredi Bankası 402,6 milyon dolar; Eaton Capital-Ulusoy Elektrik 247 milyon dolar, Nippon Paint -Betek Boya 247 milyon dolar işlemleri yer aldı.
Açıklamada görüşlerine yer verilen Deloitte Türkiye Ortağı ve Finansal Danışmanlık Lideri Başak Vardar, şunları kaydetti:
“2019 ekonomik ve politik belirsizliklerin etkisiyle, Türkiye’de birleşme ve satın almalar açısından en durgun geçen yıllardan biri oldu. Yılın genelindeki hareketsizlik hem stratejik hem de finansal yatırımcıların işlem hacimlerinin global finansal krizin etkisindeki 2009’dan sonraki en düşük seviyeye gerilemesine sebep oldu. Bununla birlikte, yabancı stratejik yatırımcıların Türkiye odağı devam etti; Uzak Doğu, Körfez, Avrupa ve Amerika’dan yatırımcılar özellikle üretim, altyapı, enerji ve teknoloji sektörlerinde yaptıkları orta ölçekli stratejik satın almalar ile Türkiye pazarının önemli fırsatlar sunduğunu teyit ettiler. Her ne kadar ticaret savaşları, ekonomik büyümedeki yavaşlama, jeopolitik belirsizlikler ve Türk şirketlerin büyüme sıkıntıları yatırımcı iştahını baskılıyor olsa da, ekonominin dengelenme süreciyle bu yılın birleşme ve satın almalar açısından daha iyi geçeceğini öngörüyoruz.”
Yabancı yatırımcıların işlem hacmindeki payı yüzde 64
Rapora göre, 2009’dan bu yana en düşük seviyesini gören yabancı yatırımcıların toplam işlem hacmi yıllık bazda yüzde 55 daraldı.
Öte yandan, olağanüstü düşük bir yıllık işlem hacmine rağmen, yabancı yatırımcıların toplam işlem hacmine katkısı yüzde 64 ile son 10 yılın yüzde 57 ortalamasının üzerinde gerçekleşti.
2019 yılında yabancı yatırımcılar 71 adet işlem ile toplam işlem sayısına yüzde 30 katkı yaparken, yerli yatırımcılar 163 adet işleme imza atarak işlem adedinin yüzde 70’ini oluşturdu. Ayrıca, son 2 yıla göre önemli bir değişiklik olmamakla birlikte, son 10 yıllık ortalamalara göre yabancı yatırımcı işlem sayısı yaklaşık yüzde 25 azaldı.
Avrupalı yatırımcılar bir kez daha 43 işlem ile liderliği üstlendi. Yabancı yatırımcıların toplam işlem sayısının ve hacminin sırasıyla yüzde 61 ve yüzde 40’ını oluşturdu.
Öte yandan, Asya Pasifik ve Körfez bölgesi yatırımcıları, yılı sırasıyla 12 işlem ve 6 işlem ile tamamlarken, birlikte yabancı yatırımcıların toplam yıllık işlem hacminin yüzde 50’sini oluşturdu.
Önceki yıllara paralel olarak, ABD ve İngiltere menşeili yatırımcılar işlem sayısı sıralamasında ilk sırada yer alırken, onları Fransız, Alman ve Japon yatırımcılar izledi.
Diğer yandan, hem Türk iştiraklerindeki hisselerini artıran hem de mevcut yatırımlarından çıkan bazı yabancı yatırımcılar olduğu görüldü.
Girişim sermayesi fonları ve melek yatırımcılar toplam işlem sayısına etki etti
2019 yılında, finansal yatırımcılar 0,9 milyar dolar değerinde 87 adet işleme imza atarken işlem sayısı bakımından 2018’e göre yüzde 17 düşüş görüldü. Bu hacim aynı zamanda finansal yatırımcıların son 10 yılda yarattığı en düşük yıllık işlem hacmi oldu.
Finansal yatırımcılar arasında, toplam işlem sayısındaki en büyük pay yüzde 79 ile son yıllarda olduğu gibi, yıllık toplam işlem sayısının yüzde 30’unu oluşturan girişim sermayesi fonları ve melek yatırımcılara aitti. Çoğunlukla portföy şirketlerinin performans yönetimine odaklanan özel sermaye fonlarının finansal yatırımcı işlem sayısında payı yüzde 10 ile en düşük seviyesine geriledi.
Yılın en büyük ikinci işlemi bir özel sermaye fonu tarafından gerçekleştirildi; Boyner Perakende’nin yüzde 43,9 oranındaki hissesinin Katar menşeli Mayhoola for Investments tarafından 405,2 milyon doları satın alınması 2019 yılında finansal yatırımcıların gerçekleştirdiği en büyük işlem oldu.
Finansal yatırımcılar tarafından en çok talep gören sektörler de dikkati çekti. Özellikle girişim sermayesi fonları ile melek yatırımcıların hedeflediği teknoloji (36 işlem) ile internet ve mobil hizmetler (25 işlem) oldu. Bunları e-ticaret (11), yiyecek & içecek (4) ve enerji (3) takip etti.
Büyük ölçekli işlemler son derece sınırlı kaldı
2019 yılında sadece birkaç adet göreceli olarak büyük işlem gerçekleşti; küçük ve orta ölçekli işlemler işlem sayısını domine etti. Tarihsel eğilimlerin aksine, 2019 yılında 500 milyon doların üzerinde tek bir işlem gerçekleşti. 50 milyon doların altında işlem değerine sahip 212 işlem, toplam işlem sayısının yüzde 91’ine tekabül ederken, toplam işlem hacminin yüzde 28’ini temsil etti. Buna karşılık, her biri 100 milyon doların üzerinde işlem değerine sahip olan 13 işlem, toplam işlem sayısının yüzde 6’sına karşılık gelirken, toplam işlem hacminin yüzde 61’ini oluşturdu.
Yılın en büyük işlemi China Merchants Group tarafından Üçüncü Köprü ve Kuzey Marmara Otoyolu’nun (%51 hisse – 688,5 milyon ABD Doları) satın alınması işlemi oldu.
Ortalama işlem büyüklüğü bir önceki yıla yüzde 51 küçülerek 23 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2018’de 47 milyon dolardı.
İlk 10 işlemin ortalama büyüklüğü önceki yıllara göre önemli ölçüde düşük seviyede 264 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2017’de 510 milyon dolarken 2018’de 756 milyon dolardı. En büyük 10 işlem hariç tutulduğunda ortalama işlem büyüklüğü 12 milyon dolar oldu. Girişim sermayesi ve melek yatırımcı işlemlerinin ortalama işlem büyüklüğü ise 0,9 milyon dolardı.
Üretim ve teknoloji yine ön plandaydı
Girişim sermayesi ve melek yatırımcı destekli işlemler sayesinde 2018’e benzer şekilde, teknoloji ile internet ve mobil hizmetler, sırasıyla 48 ve 32 işlem ile 2019’un en popüler sektörleri olurken birlikte toplam işlem sayısının yüzde 34’ünü oluşturdu.
Enerji, üretim, e-ticaret, yiyecek ve içecek, kimya ve finansal hizmetler sektörleri de en aktif sektörler arasında yerini aldı. Altyapı sektörü, toplam işlem hacmine yüzde 22 ile en büyük katkı sağlayan sektör olurken, üretim, finansal hizmetler, enerji ve perakende sektörleri de toplam işlem hacmine önemli ölçüde katkı sağladı.
Ayrıca altyapı, finansal hizmetler ve perakende sektörlerindeki toplam sektörel işlem hacminin, Üçüncü Köprü ve Kuzey Marmara Otoyolu, Yapı Kredi Bankası ve Boyner Perakende gibi sadece bir veya iki işlemden kaynaklandığı gözlendi.
2019 yılında, Türkiye Varlık Fonu’nun Milli Piyango için ve Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’nın Spor Toto İddaa için gerçekleştirdiği ihaleler ile bu şirketler işletme hakkı devri yoluyla özel sektöre geçti. Türkiye Varlık Fonu portföyü 2020’de bu bağlamda daha güçlü bir faaliyete işaret ediyor.
Ayrıca, TMSF tarafından işlem değeri 60 milyon dolar olan Adabank satışı gerçekleştirildi.
