Değerli Fortune okuyucularım, bu ayki yazımda kurumlar vergisi mükelleflerince hazırlanması gereken transfer fiyatlandırması raporunun önemi ve mükelleflere sağlayacağı faydalar hakkındaki görüşlerimi sizlerle paylaşmak istiyorum. Transfer fiyatlandırması düzenlemesi temel olarak OECD transfer fiyatlandırması prensiplerine uygundur. Konuyu özetlemek gerekirse, düzenlemeye göre şirketlerin ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit ettikleri bedel veya fiyat üzerinden mal veya hizmet alım ya da satımında bulunması halinde, kazanç tamamen veya kısmen transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılmış sayılmaktadır. Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca da transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar mükelleflerin ticari kazancının tespitinde gider veya maliyet olarak dikkate alınmamaktadır. Dağıtılan örtülü kazanç tutarı da kâr dağıtımı yapılmış gibi stopaja tabi tutulmaktadır.
Bu çerçevede Maliye Bakanlığı, mükelleflerin ilişkili kişiler ile yapmış oldukları işlemlerle ilgili olarak kurumlar vergisi beyannamesi ekinde transfer fiyatlandırması formu adı altında özet bilgiler almaktadır. Ayrıca, ilişkili kişiler ile yapılan işlemlerin de belgelendirilmesi ile ilgili bazı mükelleflerce yıllık transfer fiyatlandırması raporu hazırlanması zorunlu tutulmuştur. Buna göre Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’na kayıtlı mükelleflerin bir hesap dönemi içinde ilişkili kişilerle yaptıkları yurt içi ve yurt dışı işlemleri ile diğer kurumlar vergisi mükelleflerinin bir hesap dönemi içinde ilişkili kişilerle yaptığı yurt dışı işlemlere ilişkin olarak bir numaralı tebliğ ekinde yer alan formata uygun şekilde “Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporu”nu kurumlar vergisi beyannamesinin verilme süresine kadar hazırlamaları ve bu süre sona erdikten sonra istenmesi durumunda idareye veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara ibraz etmeleri zorunlu kılınmıştır. Ayrıca serbest bölgelerde faaliyette bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin de bir hesap dönemi içinde ilişkili kişilerle yaptıkları yurt içi işlemler için transfer fiyatlandırması raporu hazırlama zorunlulukları olduğunu hatırlatmak isterim.
Son günlerde vergi denetimi ile görevli müfettiş sayısı oldukça artmış, bu sayı yaklaşık 10 bine ulaşmıştır. Bu artışa paralel olarak vergi inceleme oranında ciddi artış olduğunu gözlemlemekteyiz. Yapılan vergi incelemelerinde özellikle yabancı ortaklı firmalar ile yurt dışı ile yoğun işlemleri olan firmalarda transfer fiyatlandırması işlemlerine odaklanıldığı da dikkati çekmektedir. Vergi incelemeleri ile birlikte, vergi inceleme elemanlarınca transfer fiyatlandırması raporları da en fazla 15 günlük bir süre içerisinde talep edilmektedir. Önceden bu konuda hiç hazırlık yapmayan firmalar söz konusu kısıtlı sürede bu raporları hazırlamak zorunda kalmaktadır. Bu kısıtlı süre içerisinde emsaller ile ilgili karşılaştırma analizinin (benchmark analizi) yapılması ve geçmiş yıllara ilişkin belgelerin arşivlerden çıkarılması, şirketin bağlı olduğu gruptan gerekli belge, dosya ve sözleşmeleri temin etmesi oldukça güçtür. Ayrıca rapora konu işlemler ile ilgili olarak görevli personel ile görüşmelerin yapılması, özellikle de karşılaştırılabilirlik analizi için yurt dışında kurulu transfer fiyatlandırması veri şirketlerinden alınan bilgilere ihtiyaç duyulması, transfer fiyatlandırması raporunun kısıtlı sürede hazırlanmasını zora sokmaktadır. Hatta belki de zamanın yetersizliğinden dolayı bu analizler yapılamamakta, eksik yapılmakta ve bazı belge ve bilgiler olmadan raporun hazırlanması söz konusu olabilmektedir. Bu nedenle raporların eksik hazırlanmış veya hazırlanmamış olması ispat yükünün idareden mükellefe geçmesine, bir diğer ifade ile mükellefin iddialarının güçsüzleşmesine neden olabilmektedir.
Sonuç olarak transfer fiyatlandırması raporu mükellefin ilişkili kişilerle yapmış olduğu işlemlerin emsallere uygun olduğunu gösteren, buna ilişkin kanıtların yer aldığı bir nevi yazılı savunmadır. Bu savunmanın herhangi bir şekilde eksik hazırlanmış olmasının şirketlerin ve dolayısıyla şirket yönetimlerinin ciddi vergi cezaları ile karşılaşmasına ve önemli maddi zararlara sebep olacaktır. Tüm bu olumsuz durumlar ile karşılaşılmaması için transfer fiyatlandırması raporunun vergi idaresince talep edilmeden şirket tarafından yeterli zaman ve kaynak ayrılarak ve bu konuda uzman kişilerden de yardım alınarak hazırlanmasını tavsiye ederim.
