Zorlu: Çıraklığını yapmadığın işin patronu olamazsın

0
334

Zorlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı A. Nazif Zorlu (72), Trabzon’a yerleşerek ticaret yaşamına atılmaya karar verdiğinde çok gençti. Denizli’de ailesinin ürettiği çarşafları satarak işe başladı ve öykü buradan Bursa’da ağabeyiyle kurduğu tekstil fabrikasının kuruluşuna uzandı. O dönemde, etkili bir girişimcilik öyküsünün başındaydı. 

Zorlu, Fortune Yılın İş İnsanları listesine son beş senedir giren renkli isimlerden biri. Cesur kararlar vermesiyle tanınıyor. Anılarını anlattığı 2016- Girişimcilik Zirvesi’nde bu cesareti şöyle anlatıyordu: “İlk fabrikayı Bursa’da açtıktan sonra iplik ihtiyacımız oldu. Ama bulamadık. Agro boyası yaptırıyoruz, doğru dürüst gelmez, renk tutmaz. İhracat için bunlar çok önemliydi. Acilen iplik fabrikası kurma kararı verdim. İplik fabrikasının temelini atıp, üretim yapmam altı ayımı aldı. Ama nasıl yaptım, onu bir de bana sorun…” 
 
DEĞİŞEN PAZAR DİNAMİKLERİNİ İYİ OKUDU
Sıfırdan zirveye tırmanan Zorlu’nun zor dönemlerde aldığı kararlardan sadece biriydi bu örnek. Bankacılık, tekstil, elektronik ve enerji sektörlerinde neredeyse sıfır noktasından başlayan Zorlu, 69 milyon dolara, tabela olarak devletten aldığı Denizbank’ın yüzde 75’ini 2,4 milyar dolara satıp şirket değerini de 3,2 milyara yükseltince tüm dikkatleri üzerine çekti. Faaliyet gösterdiği bankacılık, tekstil, elektronik ve enerjinin neredeyse tümüne sıfır noktasından başladı. Zorlu, başarısını tek bir cümleyle özetliyor: “En büyük özelliğimiz, hızlı olmamız.” 

Değişen rekabet ortamında, pazarı ve değişimi iyi takip eden Zorlu, fırsatları erken algıladı ve tüm bunları yaparken de hızlı davrandı. Özal döneminde Vestel’i alıp ihracatta amiral gemisi yaptı. “Gelecek elektronikte!” altını çizdiği en büyük argüman oldu. Vestel’i aldığında şirketin büyük bir üretimi yoktu. Sadece 350 bin televizyon üretiliyordu, üstelik markanın imajı da iyi değildi. Elektronikte başarı yakalayan firmaların bunu nasıl başardıklarını görmek için, iyi örnekleri incelemek üzere Uzak Doğu’ya gitti. Döndükten sonra markanın kamuoyunda imajını yenilemeye odaklandı. Piyasada bulunan hatalı ve bozuk ürünleri toplatıp, değiştirtti. Önemli maliyetleri üstlendi. Stratejisinde kalite unsurunu ön plana çıkaran Zorlu, bu anlayış doğrultusunda ürünlerine üç yıllık garanti getiren ilk firma oldu. Böylece Vestel’in sektörde farklılaşma süreci başladı.
Başarı stratejisinde Ar-Ge’nin yeri ayrıydı. Dünyadaki gelişmeleri hızlı takip edebilmek için İngiltere, ABD, Hong Kong, Manisa ve İzmir’de Ar-Ge yatırımlarına yöneldi. Televizyondan beyaz eşyaya, klimadan bilgisayara kadar geniş bir ürün yelpazesi oluşturuldu. Yeni hamleler sırada bekliyordu. Denizbank’ı, Türkiye’nin altıncı büyük bankası haline getirdi. Yabancı sermayeye sattı. Zorlu, hızlı davranmanın meyvelerini yedi. Piyasayı iyi kokladı, fırsatları hızla algıladı ve daha da güçlendi.

Zorlu’nun bir diğer atağı da tekstilde oldu. Denizli’nin geleneksel çizgili çarşaflarının karşısına Türkiye’de ilk kez renkli ve desenli nevresim ile çıktı. Taç markası altında farklılaştığı ürünleriyle dikkat çekti. Nevresim pazarının yüzde 60’ını ele geçirdi. Aynı eksiği gördüğü tül perdede, dünyanın en büyük üreticisi oldu. Zorlu’nun ihracatta yakaladığı başarıda ise, izlediği pazarlama stratejisi büyük yol oynadı. O yıllarda imajı hiç de iyi olmayan Türk malları karşısında Zorlu, mallarını almak istemeyen yabancı müşterilerine tek tek gidip, onları iknaya çalıştı. Üstelik 100 binlerce dolar masraf edip, sadece müşterileri ikna edebilmek için farklı desen ve modeller üretip müşterilere yolladı.

Zorlu’nun girdiği alanlardan biri de enerji. “Biz bugün olduğu gibi herkes enerjiye giriyor diye bu sektöre girmedik” diyerek bu hamlesini yorumluyor. Sektörün geleceğini araştırdı ve tüm fizibilite çalışmalarının ardından enerji alanına girdi. Zorlu Grubu’nun hedefi, enerjide know-how’ın değer katacağı projelere imza atmak olarak belirlendi. Geleceğin yükselen sektörlerinde, kötü durumdaki şirketleri alıp, değerini yükseltmek Zorlu’nun en stratejik hareketi olarak yorumlanabilir.  
 
İLKLERİ GERÇEKLEŞTİRDİ, ÜSTÜNLÜK SAĞLADI 
Atılım yaptığı sektörlerdeki yatırımların meyvelerini almaya başlayan Zorlu, son iki sene içinde yatırımlarını da artırdı. 2015 yılında tekstil ve tüketici elektroniğinde büyüdü. Grup şirketlerinden Korteks, Avrupa ve Orta Doğu’nun en büyük entegre polyester iplik üreticisi ve ihracatçısı haline geldi. Ev tekstili üretiminde global liderlerden biri olan Zorluteks Tekstil, kendi sektöründe dünyada ilk üçe yerleşti. Entegre perde üretiminde Avrupa’nın lideri Zorlu, gayrimenkul ve enerjideki yatırımlarıyla büyüme peşinde. Grubun 2016 sonu için hedeflediği ciro 15 milyar TL.

Zorlu Holding, Türkiye’de en çok istihdam yaratan üç gruptan ve en büyük dört ihracatçıdan biri. Vestel, bugün 16’sı yurtdışında olmak üzere toplam 23 şirketle tüm dünyaya tüketici elektroniği, beyaz eşya, dijital ürünler, bilgi teknolojileri ve LED aydınlatma alanlarında geniş ürün yelpazesi sunuyor ve ürünlerini 152 ülkeye ihraç ediyor. “Zorlu Grubu olarak uzun dönem stratejik planlarımız doğrultusunda her türlü koşulda hayallerimize hayat vermeyi sürdürüyoruz” diyen Zorlu, dev bir orduya liderlik ediyor. 

Tekstil, tüketici elektroniği, beyaz eşya ve bilgi teknolojileri, enerji, gayrimenkul, maden ve metalürji alanlarında faaliyet gösteren Zorlu Holding’in aradan geçen sürede hızlı yükselmesinde inovatif yatırımlar, teknolojiye endeksli gelişmeler ve yeni rakip pazarlarda güç sahibi olmasının önemi büyük. Vestel City’deki mühendisler ve bin 200 kişilik Ar-Ge kadrosu yerli tasarım ve üretim gerçekleştiriyor. Zorlu, haftanın belli günlerini Manisa’da bulunan üretim üssü Vestel City’de geçiriyor. Üretimleri takip ediyor. Yeni çıkan ürünlerle ilgili olarak başta eşi olmak üzere çevresindeki kadınların fikrini alıyor. Vestel TV’nin, Avrupa’da pazar payı yüzde 20. Avrupa TV pazarında ikinci, beyaz eşyada ise ilk beşte. Zorlu’nun gelecek yatırımlarında dikkat çektiği konulardan biri de akıllı evler, akıllı şehirler. Ürün gamında yer alan TV, beyaz eşyada üretilen buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi gibi ürünlerin de büyük kısmı akıllı olarak tasarlanıp, üretiliyor. 
 
ENERJİDE KÜRESEL ÖLÇEKTE BÜYÜDÜ
Elektrik üretimi ve satışı, doğal gaz ticareti ve dağıtımı, enerji santrallerinin projelendirme aşamasını da kapsayan geniş bir alanda enerji sektöründe yer alan Zorlu Holding’in bu alandaki yatırımları da önemli. Zorlu, bu konuda da hızlı davrandı ve yatırımlarda gecikmedi. Zorlu Enerji Türkiye’de toplam 700 megavat,  Pakistan ve İsrail’deki yatırımlarıyla birlikte ise toplamda bin 46 megavat kurulu güce sahip. Yerli ve yenilenebilir enerjide Türkiye’deki santrallerinin toplam kurulu gücünün yüzde 67’si yenilenebilir enerji kaynaklarına dayanıyor. Jeotermal enerjide, Türkiye’deki toplam kurulu gücün yüzde 22’sini tek başına karşılıyor. Zorlu, 2023 yılına kadar, yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi içindeki payını yüzde 30’lara çıkarma hedefinin altını çiziyor. Enerjideki yatırımlar Pakistan’da da devam etti. Pakistan’ın ilk rüzgar enerjisi yatırımını Zorlu gerçekleştirdi. Sürdürülebilirlik politikası ve stratejisini geliştirmek, hedef ve performans takibi yapmak amacıyla kısa bir süre önce kurulan “Sürdürülebilirlik Komitesi” ile kurumsal yapılanmayı daha da güçlendirmeyi hedefledi.
Zorlu Grubu adına sanayici duayenin hedefi, orta ve uzun vadede dünyanın en büyük 500 şirketi arasına girmek. Bunun için de hız kesmeyi düşünmüyor. Hayatta en çok işini kaybetmekten korktuğunu söyleyen Zorlu, şöyle diyor: “Önce Allahtan sonra işimi kaybetmek korkarım. Diyeceksiniz ki bu kadar servete rağmen. Evet, bu kadar servete rağmen işimi kaybetmekten korkarım. O korkuyu içinizde tutacaksınız. İşi olmayan insan her türlü melaneti yapar. Siz işten korkmayın, iş sizden korksun. 26 bin çalışanım var. Çok akıllıyımdır, çok cesaretliyimdir. Ama işimi kaybedersem benden akılsız adam yoktur. İşinize sahip olun, sevdalı olun, aşık olun.”
 
Ahmet Nazif Zorlu’dan başarıya götüren tavsiyeler
– Başarınızda belirleyici olan, risk alma stratejinizdir. Risk almadan bir şey yapamazsınız.
– Başarıda teori yüzde 20, pratik yüzde 80 rol oynar. Teori, deneyimle birleştiğinde ancak kullanılabilir bilgiye dönüşür ve size fayda sağlar.
– Başarı, yarınları planlayanları, olayları değil, hedefleri konuşanların olacaktır.
– Trendleri izleyip, fizibilite çalışması yapmanız gerek. Yoksa hiçbir ön çalışma yapmadan, ben girdim, diye bir işe girmek yanlış.
– Başarı için, doğru zamanda ve zemininde harekete geçmek şart. Bunun için de bir fırsat gördüğünüzde çok fazla düşünmemek gerekiyor. Pazarda boş bir alan yakaladığınızda, zaman kaybetmeden cesaretle hızlı şekilde radikal kararlar alabilmelisiniz. “Yapayım mı, yapmayayım mı, ben bir düşüneyim” derseniz geç kalırsınız ve hiçbir şey yapamazsınız.
 
Vestel’in net satışları
Yıllar      (Milyar TL)
2015      9,3
2014      7,8
2013      6,2
2012      7,5
2011      7,0
2010      5,3
2009      4,6