Zannediyorum üzerine fazla düşünülmeden bir iki güne unutulacak bir haber olarak kayda geçecek. Nitekim özellikle 2015 yılında zaten yoğun olarak tartışıldığı için artık gündemde tutmanın fazla bir anlamı olmadığını düşünenler de çoğunlukta. Çin para birimi Yuan’ın SDR (special drawing right-özel çekme hakkı) sepetine girmesinden bahsediyorum.
Çok da uzak olmayan bir gelecekte SDR kelimesini çok daha fazla duyacağınızı ve bunun global sistemde de çok daha büyük bir ağırlığı olacağını düşünüyorum. 1 Ekim 2016 tarihinde Yuan’ın SDR sepetine alınması ile beraber daha önce dolar, euro, yen ve pound’un sırasıyla yüzde 41,9, yüzde 37,4, yüzde 9,4 ve yüzde 11,3 olan ağırlıkları yüzde 41,73, yüzde 30,93, yüzde 8,33 ve yüzde 8,09 seviyesine gerileyecek. Elbette kalan yüzde 10,92’lik pay da Yuan’a gidiyor.
SDR IMF tarafından 1969 yılında üye ülkelerin rezervlerini desteklemek amacıyla oluşturduğu bir rezerv varlığı. Söz konusu tarihte Bretton Woods sistemi neticesinde rezerv varlığı özelliği taşıyan altın ve doların global büyüme ve ticarete yeterli oranda bulunmaması nedeniyle ortaya çıkan bir fikir. Mart 2016 IMF verilerine göre 204,1 milyar SDR dolaşımda bulunuyor. SDR’ler IMF tarafından ekonomik büyüklükleri başta olmak üzere çeşitli standartlar ışığında üye ülkelere paylaştırılıyor. Bir ülke elinde tutuğu SDR’yi günlük fiyatlardan istediği bir başka kura çevirebilir.
Bir para birimi olmamasına rağmen SDR’nin gücü veya önemi de buradan kaynaklanıyor. Elinde tuttuğu SDR alokasyonundan az ise faiz öder fazla ise faiz alır. Faiz oranı şu anda yüzde 0,05. IMF aynı zamanda kuvvetli ödemeler dengesine sahip ülkelerin zayıf ülkelerden SDR almasını da sağlayabilir. Kısacası günlük hayatımızda ne ekonomi basınında ne de ekonomi televizyonlarında sık duyduğumuz bir kavram olmayan SDR finansal sistemde önemli bir yere sahiptir.
Geçtiğimiz aylarda Dünya Bankası Çin piyasasında 2,8 milyar dolarlık bir SDR bono ihracı yapacağını açıkladı. Bu ihraç özel sektör veya kişi yatırımlarından ziyade resmi kurumlara yönelik olacaktır ancak yine de çok önemli bir gelişme. Mekanizma şu şekilde çalışacak; Dünya Bankası, daha doğrusu ona bağlı Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası, bonoyu ihraç edecek ver karşılığında Yuan alacak. Bono tutanlar ise normalde var olan sermaye engellerine takılmadan teknik olarak isterlerse yabancı para birimlerine erişime kavuşmuş olacak. Yani aslında doğrudan IMF tarafından oluşturulan bir SDR değil sentetik bir SDR (IMF’nin ifadesi ile M-SDR) söz konusu.
SDR piyasası 1975 yılında başlayan ihraçlarla 1981 yılına kadar en parlak zamanının yaşadı. O tarihe kadar 563 milyon SDR bonosu ihraç edilmişti. Ancak daha sonra piyasa tamamen kurudu. Konu sadece bir yazıda anlatılamayacak kadar karışık ve atılan bu adımların başarılı olup olmayacağı da tartışılır. Ancak altını çizmek istediğim nokta şu: Dünya şu anda bu yazıyı okuyanların hayat süresi içinde yeni bir parasal sisteme geçmek zorunda kalacak. Baskın görüş Çin Yuanı’nın eninde sonunda ABD Doları yerine rezerv para birimi olacağı yönünde olsa da katılmıyorum. Önümüzde duran kriz dünyanın büyük güçlerini yeni bir sistem için masaya oturmaya zorlayacak. Bu sistemin tamamen yeni bir para birimi üzerine değil SDR tarzı ortak bir kavram üzerine kurulacağını düşünüyorum. Bu nedenle Yuan’ın SDR’ye alınması aslında yeni bir çağın da başlangıcı.
