Yeni hükümetin açıklanacağı güne denk geldi Rus savaş uçağının düşürülmesi. Türkiye’nin angajman kurallarını ihlal ettiği için düşürüldüğü açıklanan Rus uçağının sınır ihlali saniyelerle ifade edilecek bir süre.
2012’den bu yana izlenen Suriye politikasının geldiği noktada Rusya karşı karşıya gelinirken, “soğuk savaş” döneminden bu yana ilk kez bir NATO ülkesi, bir Rus savaş uçağını düşürdü. NATO ile sadece “bilgilendirme” amaçlı bir toplantı düzenlenirken, ABD’den Türkiye’nin sınır güvenliğini sağlama hakkı olduğu, bunun ABD ve NATO tarafından desteklendiği belirtilirken, gerilimi düşürmeleri konusunda adımlar atmaları gerektiği belirtildi.
Bu yazıyı okuduğunuzda ihtimaldir ki yeni gelişmeler yaşanmış olacak. Düşürülen Rus uçağının bir savaş haline dönüşmediğini ve dönüşmeyeceğini umuyorum. Yine umuyor ve diliyorum ki böyle bir durum hiçbir zaman hasıl olmayacak.
Yine de bir Rus uçağı düşürüldü! Üç yıl yaşadığım Moskova’da Rusları az çok tanıdım. Onların kolay kolay unutmayacağı bir hadise bu ve bunun bir “bedeli” mutlaka olacaktır. Bu bedel bir tazminatla ödenecek kadar da “kabul edilebilir” bir bedel olmayacak, mutlaka hatıralarda yer edecek bedel veya bedeller olacaktır.
Rus Dışişleri Bakanı Lavrov, uçağın düşürüldüğü günün hemen ertesi gün İstanbul’da yapacağı dışişleri bakanları toplantısını iptal etti. Ruslar için; uçağını düşüren ülkeye, olayın hemen ertesi günü bir resmi ziyaret kabul edilebilir bir şey değil. Nitekim iptal kararı olayın hemen ardından geldi. Lavrov toplantıyı iptal ettiği gibi Rus vatandaşlarını ülkemize gelmemeleri konusunda uyardı. Aynı gün Rusya lideri Putin, Ürdün kralı Abdullah ile yaptığı toplantı sonrasında yaptığı açıklamalar ile gündemi sarstı. “Teröristlere yardakçılık edenler tarafından sırtımızdan bıçaklandık” sözü olayın Rusya tarafından nasıl algılandığını hatırlatması açısından önemliydi.
Putin, Antalya’da yapılan G-20 sırasında da üstü kapalı şekilde IŞİD’i destekleyen G-20 ülkeleri olduğunu söyleyerek ve “Bölgede üretilen petrolü alan ülkeleri biliyoruz” diyerek ilk uyarısını yapmıştı. Savaş uçağının düşürülmesinden sonra Türkiye’yi aleni olarak suçladı ve bunun Rusya-Türkiye ilişkilerinde kalıcı hasarlara yol açacağını söyledi.
Almanya’dan sonraki en büyük ticaret partnerimiz olan Rusya ile son 15 yılda ekonomik bağımız güçlendi. Yine Almanya’dan sonra Rusya’nın en büyük doğal gaz ihraç ettiği ülke Türkiye. Doğal gaz ihtiyacımızın yüzde 55’inden fazlası Rusya tarafından karşılanıyor. Turizm gelirlerimizde en fazla paya sahip olan ikinci ülke ve ilk nükleer santralimizi Ruslar yapıyor. Ekonomik olarak bu denli yakınlaşmış iki ülkenin Suriye’de karşı karşıya gelmesi ilk bakışta iki ülkenin de ekonomik çıkarlarını tehdit ediyor. Ancak her iki ülkenin liderleri de kendi kamuoylarında “haklı” görünebilmek adına “ölçüsüz” adımlar atma potansiyeline sahip.
Türkiye’nin, Rusya’ya karşı herhangi bir yaptırım uygulaması anlamsızken, “mağdur” konumundaki Rusya’nın atabileceği bazı adımlar var. Doğal gaz vanalarını kapatmak bunlardan biri gibi görünmüyor. Zira Rusya’nın gelire ihtiyacı var. Ancak Lavrov’un açıklamasından sonra Rus turistlerin Türkiye’ye seyahati bir şekilde kısıtlanabilir, gıda ve tekstil ihracatına yeni engeller ve vergi gelebilir. “Bavul ticaretinin” önüne yeni engeller çıkarılabilir. Rusya’da iş yapan Türk inşaat firmalarına dolaylı yaptırımlar gelebilir. Hülasası Rus savaş uçağının bedeli ağır olacak!
Irak’ın fiili olarak parçalanması ile başlayan süreçte; bölgede oluşacak Kürt, Şii ve Sünni bölgelerinden Sünni olanını kontrol edebilmek adına izlediğimiz politikanın yeniden gözden geçirilmesinde fayda var. Aksi takdirde ne bizim bölgemizde, ne Afrika, ne Avrupa, ne Asya ne de Kuzey Amerika’da insanlar huzur bulabilecekler.
2016’nın huzurlu bir yıl olmasını diliyorum…
