PAYLAŞIM EKONOMISI dünyada büyüyen bir pazar. Konaklamadan araçlara kadar bu alanda faaliyet gösteren birçok start-up bulunuyor. Son dönemde bu alanda faaliyet gösteren bisiklet ve scooter yatırımları dikkat çekiyor. Geçtiğimiz aylarda Uber bile yaşayacağı olası kâr kaybına rağmen elektrikli scooter ve bisiklet ile ulaşıma yönelik yatırımlarını artıracağını açıkladı. Türk girişimci Erdem Ovacık ve ortaklarının Danimarka’da kurduğu Donkey Republic de dünyanın birçok ülkesinde bisiklet kiralama servisi veren bir start-up. Türkçe’ye “Eşek Cumhuriyeti” olarak çevrilebilecek Donkey Republic, uygulamasıyla bisiklet kiralama hizmeti veriyor.
Günümüzde şehirlerdeki otomobillerin durumu için “metal kutulara boğulmuş” yorumunu yapan şirket kurucuları, bir zamanlar en kolay erişilen, güvenilir ve yaygın ulaşım aracı rolünü oynayan eşeğin bu rolünü bugün bisikletlerin oynayabileceğini düşünüyor. Bu düşünce bisikletin kentsel ulaşımda bisikletleri, toynaklı atalarının rolünü oynayan tatmin edici ve faydacı bir araç olarak merkezinde yer aldığı bir ulaşım çözümü iş modelini ortaya çıkarmış.
7/24 bisiklet kiralama sistemi Donkey Republic, bu iş modelinde kullandığı bisikletin, tarih boyunca icat edilmiş en basit, kullanım kolaylığına sahip ve insana yakın taşıt araçlarından biri olarak ulaşımın geleceğinde kilit bir rol oynayacağına inanıyor. Bu düşünce yapısı ve iş modelinin bir araya getirdiği şirket çalışanları, inovatif çözümler geliştirerek bu hedefe ulaşmak için gereken çeşitlilikle işlerine sarılıyor. Bu da start-up’ın başarı şansını artıran bir özellik. Uygulamayı cep telefonuna indirenler farklı şehirlerdeki çok sayıda lokasyonda sadece birkaç tıklama ile bisikleti kiraladıktan sonra kullanmaya başlıyor. Bisikletin kilidinin istendiği kadar
açılıp kilitlenmesine izin veren sistemde uzun ya da kısa süreli kiralama yapmak mümkün. Paylaşım ekonomisinin nimetlerini yansıtan Donkey Republic, verimlilik ve esneklik konusunda sınırları zorlamayı ilke edinmiş. Basit ve verimli bir bisiklet deneyimi sunma çabası içinde kullandıktan sonra öde gibi modeller de üretilmiş. Aylar süren kullanıcı testleri ve kiralama davranışları ile ilgili olarak üretilen istatistiklerin ardından bu modelin yaratılmasını sağlayan, Donkey Republic’in kiralamanın öncesinde kiralama süresine karar vermeyi ve önceden ödeme yapmayı zorunlu kılan modelin karışıklığa yol açtığının keşfedilmesi. Bu süreçte, kiralamaların yüzde 60-70’e varan büyük bölümünde kiralamaların çoğunun rezervasyon süresinden önce sona erdirildiği görülüyor. Bu özellikle 12 saatin üzerindeki kiralamada sorun yaratırken bunun ötesindeki süreler için plan yapmanın zorluğunu ortaya koyuyor.
Şirketin ağustos başında yaptığı açıklamada, son 30 gün içinde yaptıkları rezervasyonların gerçek kullanım sürelerine 100 bin saatin üzerinde fazla verdiğinin ve bu rezervasyonların yüzde 20’sinin daha düşük bir fiyattan gerçekleşebileceğinin tespit edildiği belirtiliyor. Diğer yandan, yine bu 30 günlük dönemde gerçekleşen kiralamaların yüzde 10’unda sürenin sonradan uzatıldığı belirlenmiş. Bu rakamlar üzerinden kullanıcıların davranış kalıplarını anlamak için yoğun bir analiz gerçekleştiren Donkeys Republic, daha adil fiyatlandırma sağlayacak bir sistemi hayata geçirdi. Bisikletli yaşamı daha kolay ve esnek hale getirmesi beklenen bu yaklaşım, rezerve edilen bisikletle ilgili ödemenin sürüş tamamlandıktan sonra yapılmasına dayanıyor. Bu yeni ödeme sisteminde, kullanıcı bisikleti kullandığı süreyi ve ücreti gerçek zamanlı olarak takip edebilecek. Uzun süreli kiralamalarda gece boyunca bisikleti tutmanın ücretinin bir euro’nun altında olması, bu yeni kiralama sisteminin bir diğer inovatif boyutu. Bisikletlerin 12 saatlik kiralama ücreti ise 8 euro.
Donkey Republic’in inovatif iş modelinin bir diğer boyutu ise paylaşım ekonomisine entegre olmasını sağlayan işbirlikleri.
Barselona örneği, bu işbirliğini denize taşıması açısından dikkat çekici. Otomobil ve bisiklet tarafında daha alışıldık olan paylaşım ekonomisi sistemleri, 20 binden fazla tekneyi SamBoat ile yapılan işbirliği sayesinde tekne paylaşımını da kapsıyor.
Yine de bu dünyada Donkey Republic’in bir bisiklet kiralama platformu olarak yer aldığını akılda tutmakta yarar var.
TÜRKİYE’YE GELİR Mİ?
Avrupa’nın batı yakasında İspanya’dan Finlandiya’ya kadar uzanan hatta yoğun bir biçimde yapılanmış olan Donkey Republic, Almanya, Avusturya, Macaristan rotasıyla Türkiye’ye doğru ilerleyen bir dalga yaratmış durumda. Start-up, Ovacık’ın Kopenhag’daki oda arkadaşından ilham alırken çok daha çarpıcı bir işe dönüşmeyi başarmış. Ovacık’ın oda arkadaşının uygulaması, arkadaşlarının ihtiyaç duyduğunda kullanması
için şehrin çeşitli noktalarına bisiklet bırakmak şeklindeydi. Kullanılan sayısal mekanik kilitler insanların anahtar alışverişinde bulunmadan sadece kodu bilerek bisikletleri kullanmasına olanak tanıyordu. Ovacık’ın bu sisteme bakarak, “Herkesin herhangi bir anda bisikletleri paylaşmasının daha kolay bir yöntemi neden olmasın?” şeklindeki soru, bugünkü noktaya gelinmesini sağlıyor.
2015’te bir apartmanın bodrum katında geliştirilen elektronik kilit ve buna dayanan otomatik, self-servis bisiklet paylaşım sistemi ise projenin teknolojik boyutundaki kırılma noktasını yaratıyor. Böylece dünyanın her yerine açılabilecek hale gelen sistem, bisikletin kentsel ulaşımın kahramanı haline gelmesi için önemli bir adım oluşturuyor. Bu aynı zamanda daha yeşil, daha yaşanabilir ve daha az trafik yoğunluğuna sahip kentlerin yaratılması için de dikkat çekici bir katalizör oluşturuyor.
Rakamlar bunun marjinal bir yönelim değil dikkat çekici bir trend haline geldiğini ve güçlenerek süreceğini
gösteriyor. 2000’lerin başından beri Avrupa’da ortaya çıkan bisiklet paylaşım sistemlerinde krallık, son altı yılda bisiklet paylaşımının devlet tarafından teşvik edildiği Çin’e geçmiş durumda. En fazla paylaşımlı bisiklete sahip olan ülke, üç bisiklet paylaşımı şirketi Mobike, Ofo ve Bluegogo’nun birlikte çektikleri 1 milyar dolarlık yatırımla ülkede bir bisiklet paylaşımı patlaması yaratmış durumda. Çin’in birçok metropolünde, her biri 10 binlerce bisiklete sahip olan bisiklet kiralama servis sağlayıcısı ağı bulunuyor.
Donkey Republic şu ana kadar 5 milyon euro yatırım almış. Şirket, 8 bin olan bisiklet sayısını artırmayı planlıyor. Ovacık, önümüzdeki dönemde elektrikli bisikletlerin yanı sıra scooter kiralamaya da başlayabilecekleri bilgisini veriyor. Avrupa’ya odaklandıklarını vurgularken, İstanbul’un belli bölgelerinde de faaliyet göstermek istediklerini ancak, bunun için kamu ile birlikte çalışabileceklerini söylüyor. Ayrıca, Barselona örneğinde olduğu gibi işbirliklerini de artırmayı planlıyor
