Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Aralık ayının özellikle Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskılarının güçlendiği bir dönem olduğuna işaret etti.
TCMB tarafından yayımlanan Aralık ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nun tam metni şöyle:
“Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde 1,64 oranında artmış ve yıllık enflasyon 1,53 puan yükselerek yüzde 8,53 olmuştur. Aralık ayı Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti’nde ifade edildiği üzere, gıda yıllık enflasyonu işlenmemiş gıda kaynaklı olarak yükselmiştir. Enerji grubu yıllık enflasyonundaki artış döviz kuru ve petrol fiyatlarındaki yükselişe bağlı olarak sürmüştür. Bunun yanında, başta tütün ürünlerine yönelik olmak üzere son dönemde yapılan vergi ayarlamaları da enflasyon üzerinde belirgin bir yukarı yönlü etki yapmıştır. Bu dönemde Türk lirasındaki değer kaybının etkisiyle çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonu ve ana eğilimi yükselmiştir.
DEĞERLENDİRMELER
Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde 1,64 oranında artmış ve yıllık tüketici enflasyonu 1,53 puan yükselerek yüzde 8,53 olmuştur. Bu dönemde H ve I endekslerinin yıllık değişim oranları sırası ile 0,4 ve 0,5 puan artarak yüzde 7,29 ve 7,48 olarak gerçekleşmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, alkol-tütün, enerji ve temel mal gruplarının katkılarının sırasıyla 0,49, 0,44, 0,33 ve 0,22 puan arttığı gözlenmiştir. Bu dönemde hizmet grubunun katkısı ise görece yatay seyretmiştir.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle enflasyonun üç aylık ortalamalara göre ana eğilimi incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerinde belirgin bir bozulma gözlenmiştir. Bu gelişmede, Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak temel mal grubu ana eğiliminde gözlenen ükseliş belirleyici olurken hizmet grubu ana eğilimi bu dönemde nispeten yatay seyretmiştir.
Aralık ayında hizmet fiyatları yüzde 0,38 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,17 puan yükselerek yüzde 8,11 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon ulaştırma grubunda azalmış, haberleşme grubunda yatay seyretmiş, diğer alt gruplarda ise artmıştır. Ulaştırma grubunda fiyatlar şehirlerarası karayolu taşımacılığına bağlı olarak gerilemiştir. Kirada aylık artış tekrar ivmelenirken yıllık enflasyon yüzde 9,30’a yükselmiştir. Lokanta otel grubunda turizm sektöründeki görünüme paralel olarak konaklama fiyatları gerilemeye devam ederken yemek hizmetlerinde fiyat artışları sürmüştür. Diğer hizmetlerdeki yükselişte ise araç bakım-onarım hizmetleri ile aylık bazda yüzde 8,16 oranında artan umreye gidiş ücreti öne çıkmıştır.
Temel mal grubu yıllık enflasyonu Aralık ayında 0,84 puan artarak yüzde 6,77 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon giyim grubunda azalırken diğer alt gruplarda artmıştır. Giyim grubunda yıllık enflasyon yurt içi talepteki yavaşlamanın da etkisiyle azalış eğilimini sürdürmüştür. Diğer taraftan, dayanıklı mal grubu fiyatları Türk lirasında gözlenen değer kaybına bağlı olarak aylık bazda yüzde 1,39 oranında yükselmiştir. Dayanıklı mal grubunda başta beyaz eşya (yüzde 3,52) olmak üzere tüm alt gruplarda belirgin fiyat artışları gözlenmiştir. Otomobil fiyatlarındaki yükselişte döviz kuruna ek olarak ÖTV artışının etkileri izlenmiştir. Giyim ve dayanıklı dışı temel mal grubunda da fiyatlar aylık bazda belirgin bir oranda artmıştır. Sonuç olarak Aralık ayı, yurt içi talep koşullarının sınırlayıcı etkisine rağmen Türk lirasındaki değer kayıplarının temel mal fiyatlarında belirgin olarak hissedildiği bir dönem olmuştur.
Enerji fiyatları Aralık ayında yüzde 2,15 oranında artmıştır. Petrol fiyatlarındaki belirgin artış ve Türk lirasında gözlenen değer kaybı ile akaryakıt fiyatları bu dönemde yüzde 4,81 oranında yükselmiş ve bu grupta son dört aydaki birikimli fiyat artışı yüzde 18,51’e ulaşmıştır. Benzer şekilde, tüp gaz ve katı yakıt fiyatlarında bir önceki aya kıyasla sırasıyla yüzde 2,17 ve yüzde 3,53 oranlarında artışlar gerçekleşmiştir. Sonuç olarak, enerji grubu yıllık enflasyonu bu dönemde 2,52 puanlık yükselişle yüzde 8,67 olmuştur.
Gıda ve alkolsüz içecekler grubu yıllık enflasyonu Aralık ayında 2,10 puan artarak yüzde 5,65’e yükselmiştir. Mevsimsellikten arındırılmış işlenmemiş gıda fiyatları kayda değer bir oranda yükselerek bu gelişmede belirleyici olmuştur. Bu dönemde özellikle beyaz et, bakliyat, yumurta gibi alt gruplarda güçlü fiyat artış eğilimi devam etmiş ve bu gruplarda yıllık enflasyon sırasıyla yüzde 16,01, 20,31 ve 35,43’e ulaşmıştır. İşlenmiş gıda grubunda ise aylık fiyat artışı (yüzde 0,75) hızlanırken grup yıllık enflasyonu yüzde 6,67 ile yataya yakın seyretmiştir.
Aralık ayında yapılan vergi artışları ile alkollü içecekler ve tütün grubunda fiyatlar yüzde 7,33 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon ise yüzde 31,59 olarak gerçekleşmiştir. Böylece alkol-tütün grubunun yıllık tüketici enflasyonuna katkısı 2016 yılında 1,57 puana ulaşmıştır. Tütün ürünleri fiyatlarındaki artış ay içine yayıldığından vergi artışının etkisi, daha sınırlı olmakla birlikte, Ocak ayında da gözlenecektir.
Yİ-ÜFE
Yurt içi üretici fiyatları Aralık ayında yüzde 2,98 oranında artmış, yıllık enflasyon 3,53 puan yükselerek yüzde 9,94 olmuştur. Bu artışta, Türk lirasındaki değer kaybına ek olarak uluslararası petrol fiyatlarındaki yükseliş etkili olmuştur. Yıllık enflasyon imalat sanayisinde yüzde 12,07’ye, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde 8,46’ya yükselmiştir. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Aralık ayında fiyatlar tüm alt gruplarda artış göstermiştir. Ara malı fiyatlarındaki yükselişte (yüzde 4,05) ana metaller ile metal ürünleri, sermaye malı fiyatlarındaki yükselişte ise metal yapı ürünleri ile genel amaçlı makineler, kara taşıtları ve parçaları öne çıkmıştır. Bu dönemde dayanıksız tüketim malları fiyatlarında et ve et ürünleri belirleyici olurken dayanıklı tüketim malı fiyatları ılımlı bir seyir izlemiştir. Sonuç olarak, Aralık ayı özellikle Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskılarının güçlendiği bir dönem olmuştur.”
