Tasarım odaklı iş dünyası

0
189

TEKNOLOJİ VE KÜRESELLEŞME HER ZAMANKİNDEN DAHA FAZLA VE DAHA HIZLI BİR YIKIMA YOL AÇIYORLAR. BAŞTA KALMA MÜCADELESİNDE, AKILLI ŞİRKETLER MÜŞTERİLERLE DAHA İYİ İLİŞKİLER KURABİLMEK VE REKABETÇİ AVANTAJ ELDE EDEBİLMEK İÇİN TASARIMA YÖNELİYORLAR. BU YAZIDA DA TASARIMI DOĞRU YAPAN BİR DİZİ SEKTÖRDEN 25 ŞİRKETİ SEÇTİK.
 
AIRBNB’NİN KURUCULARI öykülerinden söz ettiklerinde, genellikle startup inkübatörü Y Combinator’un kendilerine dört önemli kelime tavsiyesinde bulunduğu 2009 yılına dönerler.

O dönemde Airbnb’ye kayıtlı misafir sayısı binin altındaydı. Kurucular Brian Chesky, Joe Gebbia ve Nate Blecharczyk tamamen verilere ve web sitesini yenilemeye odaklanmış bir halde, işlerinin ölçeğini büyütmek için Silikon Vadisi’nde adeta diz çökmüşlerdi. Şirket umut verici bir başlangıç yaptıktan sonra geliri haftada 200 dolara sabitlendi. İşlerin neden yolunda gitmediğini anlamaya çalışan Graham Airbnb’nin kullanıcılarıyla ilgili bilgi toplamak için üçlüye baskı yapmaya başladı. Tam olarak neredeydiler? The Airbnb Story’de, Leidh Gallagher Graham’ın müşteri kitlesinin büyük bir bölümünün New York’ta yoğunlaştığını öğrendiği zaman gösterdiği tepkiyi anımsıyor: “Durdu ve kendisine söylediklerini onlara tekrarladı: ‘Yani siz Mountain View’dasınız ama kullanıcılarınız New York’ta öyle mi?’ Bunun üzerine önce birbirlerine sonra ona baktılar. ‘Evet öyle’ dediler. ‘O halde hâlâ burada niye duruyorsunuz?’ diye sordu Graham. ‘Kullanıcılarınıza gidin.’”

Bu teşvik -ülke boyunca dolaşmak ve müşterilerle zaman geçirmek-Silikon Vadisi bilgeliğinin temel dayanağı olan, veri ve teknolojinin her tür sorunu çözdüğüne dair inanışa bir tür meydan okumaydı. Ve nitekim Airbnb’nin Graham’ın tasviyesine uyması, şirkette dönüm noktası sayılabilecek uygulamaları da beraberinde getirdi. Bunlardan biri de şuydu: Ev sahiplerine mülklerinin daha iyi fotoğraflarını ortaya koymaları için yardımcı olmak işlerine destek sağlayacaktı.

Üzerinden on sene geçmişken, bugün artık “kullanıcı deneyimi” sözünün teknoloji endüstrisinin en çok kullanılan kalıp cümlelerinden biri olduğunu görüyoruz. Ancak altta yatan fikir-empatide güç olduğuna dair-hiç bu kadar derin olmamıştı. Bu en az iki nedenden dolayı doğru: Biri şu ki, modern zamanların büyük güçleri olan küreselleşme ve dijitalleşme pazara girişteki geleneksel bariyerleri kaldırıyorlar. Büyük şirketler artık pazar konumlarını rakiplerine karşı korumak için büyük imalat kapasitesine, üstün bir dağıtım zincirine ve kurulu dağıtım şebekelerine güvenemezler. Çin’in ve diğer gelişmekte olan ekonomilerin yükselişi büyük veri, nesnelerin interneti, platform ekonomileri, yapay zekâ ve otomasyon gibi yeni çıkmış teknolojilerle birleştiğinde geleneksel arka plan savunmalarını düzleştirip, ticarileştirir. İkinci neden ise, karmaşıklık.  Tasarım, her şeyin birbirine aşırı bağlı dünyamızdaki kaosa düzen ve uyum katabilir.    

Bu yeni ortamda akıllı şirket liderleri tasarımın- hem tat veren hem de müşteriler ve kullanıcılarla gerçek anlamda bağ kurulmasını sağlayan- önemli, bir farklılaştırıcı unsur olabileceği görüşündeler.

Sonuçta da tasarımın zamanımıza damga vurduğunu görüyoruz. Fortune 500 şirketleri baş tasarım sorumluları işe alıyor, tasarım ve inovasyon merkezlerine ciddi yatırımlar yapıyorlar. Profesyonel hizmet şirketleri de bu furyaya katıldılar. 2013 yılında Accenture önemli bir tasarım kuruluşu olan Fjord’u satın alırken, PwC ise dijital kreatif danışmanlık kuruluşu BGT’yi aldı. McKinsey & Co. 2015 yılında Silikon Vadisi merkezli tasarım firması Lunar’ı satın aldı. Geçen yıl ekim ayında, Hindistanlı yazılım devi Wipro tasarım ajansı Cooper’ı satın alarak, 2015 yılındaki Designit satın almasına bir yenisini daha eklemiş oldu. Bu arada, bir dizi önemli iş ve tasarım okulu da MBA’ların daha çok tasarımcı gibi düşünmeleri için disiplinler arası programları uygulamaya koydu.
“Tasarım Odaklı İş Dünyası” başlıklı yazı paketinde de Fortune, tasarıma taahhüdü rekabet avantajına dönüştüren 20 küsur kadar şirkete ışık tutuyor. Bu şirketleri belirlemek için Fortune tasarımcıları araştırdı, yöneticileri sorguya çekti ve kurumların tasarım taahhüdünü mercek altına aldı. Sonuçta ortaya çıkan tamamen bilimsel bir liste değil. (Tasarım büyük ölçüde, niceliksel bir iş değil.) Ayrıca gerçek anlamda kapsayıcı bir liste de değil. (Bugünlerde o kadar çok sayıda şirket tasarıma odaklanıyor ki, bu konuyu derginin tek bir sayısında işlemek zorlaşıyor.) Ancak değerlendirmemizde barajı geçen şirketler daha akıllı, üzerinde daha fazla düşünülmüş ürün ve deneyimler yaratmak için bu hareketin ön saflarında yer alan markalar.

Kuşkusuz büyük tasarım ve “farklı düşünme”yi  öğrenme  konusunda hiçbir şirket Apple’ı geçemez. Gerçi son yıllarda Apple’ın tasarım büyüsünü biraz yitirip yitirmediğine dair tartışmalar olsa da, dünyanın en değerli şirketi sınırları zorlamaya devam ediyor. Bu arada, Alphabet, Amazon ve Nike gibi belli başlı şirketlerin bazıları tasarım becerilerini geliştirmek suretiyle belli bir başarı elde ettiler. 2003 yılında IDEO ortak kurucusu David Kelley’nin gündeme getirdiği “tasarım odaklı düşünme”, ürün ve hizmet yaratmada kullanıcı odaklı bir yaklaşım benimsemeyle eş anlamlı hale geldi.

Ancak tasarım ve tasarım odaklı düşünmeye yönelik bu ani ilgiye dudak bükenler de var. Pentagram ortağı Natasha Jen 2017 yılı başlarında New York tasarım konferansında “Tasarım Odaklı Düşünme Saçmalık” başlıklı sunumuyla hararetli bir tartışmayı fitillemişti. Başlıca şikayeti ise şuydu: Tasarım odaklı düşünenler sıklıkla kötü tasarıma dikkat çekmeyi göz ardı ediyorlar. Fitbit bileklikleri ve Lytro kamera üzerinde çalışan teknoloji tasarımcısı Gadi Amit tasarım odaklı düşünme takıntısının zamanın boşa harcanmasına yol açtığını ve modern ürün döngülerinin hızına ayak uyduramadığını söylüyor.  

Bu anlamlı bir tartışma. Fortune (ABD) da bu mart ayında Singapur’da düzenlenecek olan “Brainstorm Design” adlı konferansta Time ve Wallpaper’dan meslektaşlarıyla beraber bu konuyu ele almaya devam edecek.
Her şey rağmen sonuç olarak, şu bir gerçek: İş her zaman tasarımla çok daha güzeldir. – Clay Chandler

DYSON
 
SAÇ KURUTMA MAKİNESİ NE ZAMAN COOL OLUR? NE ZAMAN Kİ, GÜÇLÜ BİR ARGE VE LAZER BENZERİ ODAKLANMANIN ÜRÜNÜ OLURSA…
 
İNGİLİZ ENDÜSTRİ TASARIMCISI James Dyson kariyerini yıkıcı teknolojiyi Apple tarzı minimalizmle birleştirerek elektrikli süpürge, vantilatör ve saç kurutma makineleri gibi günlük kullanılan aletlerini sadık bir hayran kitlesi oluşturabilecek ürünlere dönüştürmek için çalıştı. İşte buna bir örnek: Sağda yer alan Dyson Supersonic saç kurutma makinesi. Dört yıllık bir sürede ve 600 prototip arasından geliştirilen cihaz geleneksel bir saç kurutma makinesinin yarı ağırlığı ve buna karşılık sekiz katı hıza sahip dijital bir motor içeriyor.
Bu tür bir güç katan özellik ise anormallik değil. Dyson İngiltere’de robotların ve yapay zekâ araştırmalarının en büyük yatırımcısı. Şirket eylül ayında Dyson Mühendislik ve Teknoloji Enstitüsü’nü kurdu; ofisin bulunduğu komplekste yer alan üniversite, Dyson’ın tahminlerine göre 2020 yılında sayısı 6 bine çıkacak olan, gittikçe büyüyen mühendis ve bilim adamı çalışanını yetiştirmeyi amaçlıyor. Dyson aynı zaman diliminde pille çalışan araçların geliştirilmesine de 2,6 milyar dolar yatırmayı planlıyor. – Debbie Yong
 
GOOGLE
 
RUHU OLAN TÜKETİCİ ELEKTRONİĞİ VE YAZILIMININ PEŞİNDE
 
GOOGLE ARTIK TAM OLARAK BÜYÜDÜ. Apple, Yahoo ve hatta Amazon dahil pek çok teknoloji şirketinde olduğu gibi, Google’ın tasarım dili her renk, yazı biçimi ve noktalama işaretinin rastgele kullanıldığı ve sürekli değiştiği ilk zamanlarından bu yana uzun bir yol kat etti. (Bunun için 1998 yılındaki sayfasına bakmanız yeterli.) Zaman içinde, Google’ın muadilleri tuhaf, süslü yazılar ve gölgelerden vazgeçip, Apple’ın zarif, fütürist ve Braun’dan esinlenmiş styling’inin en iyi şekilde kavradığı minimalist biçimlere ve renk paletine yöneldiler. Ancak Google bu yolu benimsemedi. Şimdi Alphabet’in çatısı altında yer alan şirket 19’uncu yıldönümünün arifesinde, sofistike endüstriyel ve yazılım tasarımını sıra dışı biçimler, yeni dokular ve Pixel 2 telefonundaki güç düğmesindeki göz alıcı parlak renklerle evlendirerek genç kişiliğini korumuş oldu. Günümüz köşeli cihazları plastik ve cam, siyah ve beyaz ve de topyekûn ifadesizken, Google’ın ürünleri insani bir coşku ve neşe yansıtıyor; bu da, benzerlerinin kendilerini çok da ciddiye almamaları gerektiği yönünde bir mesaj –Andrew Nusca
 
Google Pixel 2
 
SAMSUNG
BÜTÜNCÜL, STRATEJİK GÖRÜŞ
 
ÇOK DEĞİL KISA süre önce, Samsung yaratıcılığını Apple’a karşı savunmak için kendisini mahkeme salonunda bulmuştu. Ancak şirketin uygun bütçeli bir marka imajını değiştirmek için yıllardır sürdürdüğü mücadele meyvesini vermeye başladı. Halen Samsung teknoloji dünyasının ARGE’ye en çok yatırım yapan şirketi. Peki televizyonları, telefonları, ev aletleri ve ofisleri ne durumda? Hepsi de arzu edilenler listesinde. – A.N.
 
HUAWEI
BİR İNOVASYON ÜSSÜ KURMAK
 
ÇİN’İN TEKNOLOJİ devleri kendi kıyıları ötesinde uzanan pazarlara bakarlarken, çoğunun şaibeli fikri mülkiyet hakları nedeniyle bu yolculuğu yapamayacağı belliydi. Ama Huawei bu kategoriye girmedi. Shenzhenli cihaz üreticisi hem yazılım hem de donanımda uluslararası patentlerde lider. – A.N.
 
AMAZON
İNSAN ODAKLI KAPİTALİZM
 
İYİ TASARIM sadece estetikle sınırlı değil; fonksiyon da eşit derecede önemli. Zaten her şeyi satan mağazadan daha işlevsel ne olabilir ki? Çok iyi korunmuş web sitesinden az kasiyerli mağazalarına, konuşmayla harekete geçebilen cihazlarına kadar her alanda Amazon’un müşteri odaklılığı göz ardı edilemez. – A.N.
 
MICROSOFT
YÜZDE 99 İÇİN TASARIM
 
MICROSOFT’UN DİKKAT çekici ara yüzeyleri, modern Metro tasarım dili ve interaktif  Fluent Design System’i için söylenecek çok şey var. Ancak bu titanı diğerlerinden ayıran özellik, ürünleri engelsiz insanlara olduğu kadar engellilere de erişebilir kılan kapsayıcı tasarıma yaptığı vurgu. – A.N.
 
 
MUSICAL.LY
 
ÇILGINLIK DERECESİNDE POPÜLER BU SOSYAL VİDEO UYGULAMASININ SIRRI NEDİR? SIRRI, VİRAL OLACAK ŞEKİLDE ÜRETİLMİŞ TASARIM.
 
MTV ARTIK ÇOOOK GERİLERDE, geçen yüzyılda kaldı. Günümüzde ergenler, hit uygulama Musical-ly’deki 15 saniyelik şarkı klipleri kütüphanesine ulaşarak kendi müzik videolarını üretiyorlar. İlk başta eğitimciler için lanse edilen Çin merkezli DIY pleybek hizmetinin kurucuları, çocukların matematik hesaplamalarının nasıl yapıldığına bakmaktansa Taylor Swift’i taklit etmeyi tercih ettiklerini belirlediler. Bir başka ders mi? Küçük çaplı ama önemli tasarım rötuşları – Musical.ly logosunun başka uygulamalarda paylaşımı halinde kırpılmaması için kaydırılabilmesi-şirketin kullanıcı portföyünü daha da büyütmesini sağladı. Tüm bunlar hızla büyüyen müzik video üreticisinin ayda 60 milyon aktif kullanıcıya sahip olmasını ve Çinli internet kuruluşu Toutiao tarafından 1 milyar dolara varan bir fiyata hemen satın alınmasını sağladı. –Michal Lev-Ram
Musical.ly
Snap
Meitu
 
 
MEITU
AKLA HAYALE GELEBİLECEK EN YARATICI RÖTUŞLAR
 
RÖTUŞLU FOTOĞRAFLAR hiç bu kadar güzel gözükmemişti. Yine bir başka Çin merkezli uygulama üreticisi Meitu (bu sözcük Çincede “çok güzel resim” anlamına geliyor) milyonlarca genç insanın selfie’lerini güzelleştirmelerini sağlıyor- gözler daha parlak hale getiriliyor, cilt pürüzsüzleştiriliyor, yüz hatları düzeltiliyor ya da istenilen özellikler belirginleştiriliyor. Şirketin uygulamalar serisi (BeautyCam, SelfieCity ve Makeup Plus’ı düşünün) tüm dünyada 1 milyarı aşkın telefona indirilip, yerleştirilerek, büyütülmüş gerçeklik ve makine öğrenimi gibi karmaşık teknolojileri sıradan insanlar için erişilebilir hale getirdi. Meitu’nun gizli sosu mu? Tek bir şey yapan ve onu da iyi yapan mobil uygulamalara olan mevcut talepten pay almak ve ayrıca narsistik eğilimleri tatmin etmek. – M.L.
SNAP
UX’TE YENİ MACERALAR
DÜRÜST OLALIM: Snapchat’i ilk kez indirdiğinizde muhtemelen nasıl kullanacağınızı bilmiyordunuz. Parmağımla ekran üzerinde mi hareket ettireceğim? Menü nerede? Snap’in popüler filtrelerine ve popüler olmayan Spectacles’ına uzanan, kullanıcı deneyimine yönelik alışılmışın dışındaki yaklaşımı, büyük ölçüde ‘feed’lere dayanmasıyla bilinen bir kategori ortaya koymuştur. – A.N.
 
INSTAGRAM
DENEYİMİ KORUMAK
EVET, SNAP’İ UX kurallarını (bir web sitesinin ya da uygulamanın yaratıcı yanlarını müşteri için kullanışlı hale getirmek) bozduğu için tebrik ettik. Ancak rakip Instagram’ı da ana eksenine, kuşkusuz Snap’ten kopya edilmiş, canlı video ve Story (Hikâye) eklerken, aynı zamanda sakin sosyal ortamını koruyabildiği için de tavsiye ediyoruz. Bu özelliği, ana şirket Facebook’un aynı uygulamasından sunduğu kalabalık opsiyonlardan fersah fersah uzakta olmasıyla avantaj sağlıyor. –A.N.
FOTOĞRAFLAR: APPLE, SNAP, MUSICAL.LY VE MEITU’YA TEŞEKKÜRLER
 
IBM
MÜŞTERİYE POST IT NOTU BIRAKMAK. KOGNİTİF BİLİŞİM VE SİBER GÜVENLİK DÜNYASINDA KAZANABİLMEK İÇİN SAYGIN TEKNOLOJİ DEVİ TASARIM ODAKLI DÜŞÜNME KONUSUNDA BÜYÜK OYNUYOR? PEKİ, NE KADAR BÜYÜK? ŞİRKET DÜNYANIN EN BÜYÜK TASARIM EKİBİNE SAHİP OLMAKLA ÖVÜNÜYOR.
 
IBM’DE HIZLA yaşanan tasarım değişiminin izinden gitmek istiyorsanız, Post-it notlarını takip etmeye çalışın.
Kariyerine 32 yıl önce şirketin çağrı merkezinde çalışarak başlayan ve halen teknoloji devinin direktörlerinden olan Diane Paulenich, “bu notları her yerde görüyorum” diyor. “Bu belki kulağa saçma geliyor. Ama farklı ofislere girdiğimde, çalışanlardan oluşan ekipler bir araya gelip post-it notlarla birbirleriyle haberleşiyorlar. “
Bu yapışkan notlar “tasarım odaklı düşünme” egzersizlerinin göstergesi; bu egzersizlere dahil olanlar düşüncelerini parlak renkli küçük kâğıtlara not edip bunları, örneğin, kullanıcı ya da müşterinin ne düşündüğünü, hissettiğini, dediğini ve yaptığını hayal ederek, onun perspektifini anlamak için bir” empati haritası” yaratmak amacıyla beyaz bir tahtanın üzerine yerleştiriyor.
Paulenich her ne kadar ekibiyle yalnızca beyin fırtınası yapsa da, kendisi bizzat tasarım odaklı düşünmenin savunucularından birine dönüşmüş bulunuyor. İnsanlardan fikirlerini yazmalarını isteyerek, kendi ifadesiyle, konuşmalara hakim olan “toplantı boğaları”nın önüne set çekmeyi amaçlıyor. Paulenich aynı zamanda müşteri toplantıları için düzenli olarak empati haritaları hazırlayıp, ortasına da bir resim yerleştiriyor. “Bu haritaların gerçek olmaları için küçük bir figür çiziyorum. Bunun amacı bana ‘kendin hakkında düşünme Diane. Onlar hakkında düşün’ mottosunu hatırlatmak.”
IBM’i patentleri toplayıp, ana bilgisayarlar üreten bir mühendislik şirketi olarak görebilirsiniz. (Evet, hâlâ bunları üretiyor.) Ya da Google ve Amazon çağında yolunu bulmaya çalışan saygın bir teknoloji gücü olarak da görebilirsiniz. Veya TV reklamlarında görüldüğü gibi yapay zeka platformu Watson’un arka planındaki şirket olarak da adlandırabilirsiniz. Ama bir tasarım lideri olabilir mi? Muhtemelen hayır.
Tekrar düşünün. Halen IBM’in 20 ülkedeki 44 tasarım stüdyosunda faaliyet gösteren, resmen eğitilmiş bin 600 kadar tasarımcısı var; bu da dünyadaki en büyük ekip anlamına geliyor. Üstelik bunlar da yalnızca resmi tasarımcılar. IBM Paulenich gibi on binlerce çalışana tasarım odaklı düşünme konusunda temel eğitim verdi.
Şirketin bu stratejisiyle ilgili daha çarpıcı olan ise, IBM’in bütün bu kapasitesini yalnızca son altı yılda, 2012 yılında Ginni Rometty’nin CEO olarak atanması itibariyle inşa etmiş olması; Rometty göreve geldikten bir yıl sonra şirketin 380 bin çalışanına işe tasarım prizmasından nasıl bakılacağını öğretmesi ya da daha doğru bir ifadeyle, yeniden öğretmesi için yönetici Phil Gilbert’i görevlendirdi.
Nitekim IBM’in tasarımda çok bilinen bir geçmişi var. Thomas Watson Jr. 1956 yılında şirketin CEO’su olmasından sonra, hem ürünlerini hem de şöhretini pekiştiren, türünün ilk örneği bir kurumsal tasarım programı oluşturdu. Watson Jr 1973 yılındaki konuşmasında, “iyi tasarım iyi iş demektir” demişti. Ancak zaman içinde şirketin bu odağı kaydı.
Halen IBM’in tasarım faaliyetleri şirketin Austin’deki kampüsünde iki kattan -toplamda 4 bin 650 metrekarelik beyaz tahta ve açık ofis kompleksi-yönetiliyor. Niçin orası? Çünkü Austin, IBM’in 2010 yılında B2B yazılım şirketini satın aldığı Gilbert’in (61) yaşadığı yerdi. Gilbert tasarımcı olarak eğitilmemişti. Ama 1980’lerde ilk startup’ındaki işlerinin ölçeğini büyütebilecek tasarım potansiyeline sahipti. “O zamandan beri, herhangi bir ürün ya da hizmetteki sihrin son kullanıcı tarafından nasıl deneyimlendiğiyle ilgili olduğu düsturunun peşinden gidiyorum” diyor.
Rometty’nin hızlı hareket etmesi gerektiği yönündeki emri üzerine Gilbert 2013 yılında agresif bir biçimde işe alımlara başladı. O dönemde, IBM her 72 kod yazana karşılık bir tasarımcıya sahipti; günümüzde bu oran 1’e 8. Şirket yeni işe alınanlar için tasarıma yönelik “acemi eğitim kampları” düzenlemeye başladı; daha sonra, bu eğitimden geçenleri çoklu disiplinli ürün ekiplerine-yapay zekadan siber güvenliğe, nesnelerin internetine-yönlendirdi; bu eğitim sürecinden geçen çalışanlar da kendileri bizzat tasarım odaklı düşünmenin temsilcisine dönüştüler.
Şirket 2017 yılında IBM Tasarım Odaklı Düşünme programını lanse etti. Paulenich gibi 90 bini aşkın IBM’ci online kursu tamamlamak suretiyle “uygulayıcı” sıfatına hak kazandı ve buna ilaveten 21 bin kişi de ileri derecedeki bu üç bröveden birine sahip olmak için ekstra iş yaptı.
Gilbert, bu tür programların nihai amacının IBM’in müşterilerine daha iyi hizmet sunmasını sağlamak olduğunu belirtiyor. “İşler tasarım odaklı düşünmeyle ilgilenmez” diyor kendisi. “İşler bu yaklaşımın sonuçlarıyla ilgilenir.” Bu da Post-it’e yazılmaya değer bir motto. – Brian O’Keefe
 
IBM’in Austin’deki tasarım merkezinde bulut ürün tasarımcıları bir uygulama geliştiricisi için “empati haritası” üzerinde çalışıyorlar.
 
STARBUCKS
SEATTLE MEKEZLİ KAHVE DEVİ TÜM DÜNYADA MÜŞTERİ DENEYİMLERİNİ NASIL YARATIYOR.
 
DÜNYANIN EN BÜYÜK kahve zinciri yalnızca java adası kahvesi satmıyor; aynı zamanda bir deneyim de servis etmek istiyor. Starbucks’ın yaratıcı ve global tasarımdan sorumlu kıdemli başkan yardımcısı Liz Muller tüm dünyada 27 bin outlet’in her birini, sahipleri yerelmiş hissini verecek şekilde tasarladıklarını belirtiyor. Sanatçılar ve ara sıra kahve dükkanlarının tasarımına dahil olan Japon Kengo Kuma gibi “Starbucks mimarları” ayrıntıları ülkeler ve toplumlara uyarlamaya çalışıyorlar.
Muller’in en son marifeti ise, aralık ayında Şanghay’da açılan 2 bin 800 metrekarelik Starbucks Reserve Roastery. Burası, Starbucks’ın ultra lüks inovasyon laboratuvarlarından ikincisi ve şimdiye kadarki en büyük dükkânı. Çinli ustalar tarafından elde yapılan bakır kahve makinesi dükkânın şeref konuğu olurken, mekan aynı zamanda her ikisinin de Starbucks için bir ilk olduğu, fırına ve Teavana bara (çay barı) sahip; ayrıca Çinli e-ticaret devi Alibaba’nın imzasını taşıyan sanal gerçeklik turları da sunuluyor. – D.Y.
 
IKEA
DAHA FAZLA SATIŞ AMA DAHA AZ KULLANIM
IKEA’NIN HER GÜN mağazalarını ziyaret eden milyonlarca müşterisini tesadüfen çevrecilere dönüştürmesi-işi eşya satmak hem de bol miktarda satmak olan bir şirket-gerçek anlamda bir ironi. Müşteriler Ikea ürünlerini satın almak suretiyle aslında bilmeden, İsveçli eşya devinin sattığı her şeyde karbon ayak izini azaltma misyonunu da satın almış oluyorlar.
Ikea çevre üzerindeki etkisini tasarımla çözülebilecek bir sorun olarak görüyor. Örneğin, şirketin ev eşyalarının üçte ikisinde yer alan ahşabı ele alalım. 2016 mali yılında, Ikea daha fazla sayıda ahşap eşya satmasına rağmen bir önceki yıla göre yüzde 2 oranında daha az malzeme kullandı. Bunun bir yöntemi de, ikonik Billy kütüphanelerinde ahşap malzeme kullanım ihtiyacını yüzde 20 oranında azaltan çift yoğunluklu suntaydı. Ikea’nın tasarım çalışması aynı zamanda müşterilerin evlerinde daha az kaynak kullanmalarına yardımcı oluyor. Nitekim tüm mutfak musluklarının bir havalandırıcısı var. Bu özellik basınç akışıyla havayla karışarak yüzde 40 daha az su kullanmak suretiyle aynı nem hissinin verilmesini sağlıyor.
Yeşil tasarım yaklaşımının ciroya yansıması da olumlu oldu. Sürdürülebilir ürün satışları 2016 mali yılında yaklaşık 2 milyar dolarken, Ikea 2020 yılı ortalarında bu rakamı 3 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor. – Beth Kowitt
FOTO
Su tasarrufu sağlayan Ikea musluklarından bir seleksiyon.
 
PEPSICO
ÜRÜNLERE KÖPÜRTÜCÜ KATMAK
İYİ BİR TASARIM gazoz kutusu için mavi renginin doğru tonunu bulmaktan çok daha fazlasıdır. İşte bundan dolayı PepsiCo CEO’su Indra Nooyi baş tasarım sorumlusu Mauro Poricini’yi 2013 yılında 3M’den transfer ederek, tasarım odaklı düşünmeyi gıda ve içecek devinin stratejik önceliğine dönüştürdü. 2014 yılında New York’ta Tasarım ve İnovasyon Merkezi kuruldu. PepsiCo’nun tasarıma vurgusu yaratıcı ürün payplaynının ortaya konulmasını sağladı. Örneğin, bu yılın başında PepsiCo, sanatçılar tarafından tasarlanmış ve yıl içinde pek çok kez değişen etiketlere sahip premium fiyatlı şişe suyu Lifewtr’yi lanse etti. – D.Y.
 
CAPITAL ONE
BRANŞ DIŞINDA DÜŞÜNMEK
 
BANKACILIKLA EN YENİ tasarımın otomatik olarak bir arada olabileceği söylenemez. Ancak Capital One geleneksel bir banka olmaktansa, kendisini yazılım şirketi ve inovasyon inkübatörü olarak yeniden yaratmak için tasarım odaklı düşünmeyi mantrası olarak benimsedi. Tasarım kuruluşları Adaptive Path ve Monsoon’u satın aldıktan sonra, Capital One kısa süre önce, emojili SMS chatbot’undan GPS takipli işlem hikayelerine kadar en yeni dijital özellikleri gündeme getirdi. 2018 yılı başlarında ise, Richmond’da 1717 İnovasyon Merkezi’ni açacak; 4 bin metrekarelik tesis bir deneyim tasarım araştırma laboratuvarını ve bir inkübatör programıyla ortaklık aracılığıyla da 50 kadar startup’ı barındırıyor. – D.Y.
 
AIRBNB
ORTAK KURUCU JOE GEBBIA PAYLAŞIM EKONOMİSİ DEVİNİN MÜŞTERİLERİNİ DAHA İYİ ANLAMASI İÇİN NASIL “KENDİ KENDİLERİNE DENEYİMLEDİKLERİNİ” VE BÜYÜK TASARIM KÜLTÜRLERİNİN NİÇİN HİÇBİR ZAMAN BAŞARISIZ OLMADIĞINI ANLATIYOR.
 
AIRBNB KADAR tasarım odaklı düşünmenin önemini vurgulayan çok az şirket vardır. San Francisco’lu startup’ın üç ortak kurucusundan ikisi olan baş ürün sorumlusu Joe Gebbia ve CEO Brian Chesky Rhode Island School of Design’dan (RISD) mezun; bu biyografik ayrıntı ilk başta bazı yatırımcılara itici geliyor ama halen yatırımcılar tarafından 31 milyar dolarlık bir değer biçilen paylaşım ekonomisi devi için bu büyük bir avantaja dönüşmüş durumda. Aynı zamanda şirket bünyesindeki tasarım ve inovasyon stüdyosu Samara’nın da başkanı olan Gebbia’yla tasarıma yaklaşımını konuştuk. – Leigh Gallagher
FORTUNE: “Tasarım odaklı düşünme” sizin için ne ifade ediyor?
Gebbia: Bana göre, tasarım odaklı düşünme müşteriyle empati kurun demenin bir başka yolu. Tasarım yaptığınız kişiyi göz önüne alma. Hepsi bundan ibaret. Tasarım yaptığınız kişinin beğenisine uygun bir şeyler yaratabilmeniz için o kişinin gereksinimlerini anlamaya yönelik zaman ve çaba harcamanız anlamına geliyor. Tıbbi bir cihaz üzerinde ekip çalışması yürütürken RISD’de aldığım eski bir ders bu. Araştırmamız sırasında dışarı çıkıp, doktorlar, hemşireler ve hastalarla konuştuk ancak asıl ‘aha işte budur’ anı var olan çözümün bize uygulandığı andı; hastane yatağına uzandık ve hasta olmanın nasıl bir şey olduğunu deneyimledik. “Hasta olma” tasarımın ilkesiydi. Dünyayı tasarım yaptığınız kişinin gözlerinden görebilmeniz için olabildiğince uzağa gidin.
Ayrıca sizin bakış açınızı dünyaya uyarlayan İkinci Kısım var. Tasarım odaklı düşünme komite tarafından tasarım yapılması anlamına gelmiyor. Müşterinin her bir özellik talebini ya da her bir şikayetini not edip, bunu birebir uygulayacağınız anlamına gelmiyor. İkinci Kısım aslında şu: Yaratıcılıkla meşgul olduğunuz stüdyonuza ya da yerinize dönüp, öğrendiklerinizi tasarımcı olarak kendi bakış açınız, kendi yaratıcılığınız ve kendi hayal gücünüzü katarak öğrendiklerinizle harmanlıyorsunuz. Ben bunun için “aydınlanmış empati” kavramını kullanıyorum. Birisiyle konuşmak da ona incelemesi için bir link göndermek anlamına gelmiyor. Dijital iletişim birebir, yüz yüze konuşmalardan tamamen farklıdır. Biri size yüzeysel bilgiler sunacaktır, diğeri ise size gerçekten derinlik verecektir.
 
Bir de “kendi kendine deneyimleme”den söz ediyorsunuz. Bu nedir?
Bu, müşterilerinize ne sunduğunuzu içerden dışarıya anlayabilmeniz için kendi ürünlerinizi kullanmanız demek. Ürünün içine nüfuz edebilmek ve bilgi toplamak için bu önemli. Yani kendi üzerinizde kullanıyorsunuz; kendi kendinize deneyimliyorsunuz. Bunu yaptığımız her defasında, iyileştirebileceğimiz bir şeyler keşfediyoruz. İşte, bundan dolayı ekip üyelerimizi ev sahiplerimiz olmaya teşvik ediyoruz ve yine aynı şekilde, şirketteki her çalışana seyahat için ödeme yapıyoruz. Herkes “Oh evet, aradım ve bir eksiklik buldum” gibi bir şeyle ya da “Airbnb’ime giderken şu bilgiyi gerçekten görmek istiyorum”la geri geliyor.
 
Yaratıcı bir ortam nasıl inşa ediliyor?
Samara’ya özgü olan şey, “başarısızlık” kelimesine izin verilmemesidir. Nedeni de şu ki, başarısızlık aslında somut bir şey değil. Yalnızca yanlış bir algılama. Bir eylem meydana geliyor ve istediğiniz ya da istemediğiniz bir sonuç elde ediyorsunuz. Daha sonra da bunu istediğiniz herhangi bir şeyle yaftalıyorsunuz. Ve de istemediğiniz bir şey elde ettiğinizde de, bazı insanlar bunu başarısızlık olarak yaftalıyor. Bunu isterseniz yapabilirsiniz; ya da bunu inanılmaz bir öğrenme anı olarak da adlandırmayı tercih edebilirsiniz. Hedefimize ulaşabilmemiz için belirlenen yollardan birinin aşağıya gittiğini gördüyseniz, o halde teşekkürler. Daha fazla yolu elimine ettiğiniz için teşekkürler. Bunu listeden çıkarın ve şimdi istediğimiz yere daha çabuk varabiliriz.
Şimdi artık pek çok şirket tasarım odaklı düşünmeyi uygulamaya çalışıyor. Doğal olarak tasarım DNA’sına sahip olmayan büyük bir şirkete nasıl bir tavsiyede bulunabilirsiniz?
Sanırım daha çok sayıda tasarımcıyı işe almak zorundalar. Tasarım yöneticileri istihdam etmeleri de gerekiyor, benim düşünceme göre. Ve de ayrıca, liderler ya da kurucular veya CEO yani şirketi her kim yönetiyorsa, tasarım değeri açısından bir tür hızlandırılmış kurs sürecinden geçmesi gerekiyor. Çünkü eğer şirketin lideri bunu öğrenmezse, bu durumda yapacağınız hiçbir şeyin önemi yoktur. Tasarım felsefesinin bir yönetici sponsorunun olması gerekiyor. Eğer onlar tasarımı bilmiyorsa, kendilerine ya West Coast’taki Stanford’da tasarım okulunda veya East Coast’taki RISD’de bir haftalık bir workshop önerebilirim. Her iki okulun da liderlerin tasarımın doğasını, tasarımın değerini anlamalarına yardımcı olacak yönetici programları var; böylece tasarım konusunda daha fazla bilgi sahibi olabilirler, daha da bilinçlenebilirler.
Tasarım açısından hayran olduğunuz bir şirket var mı?
Sanırım Pixar sanatı ve bilimi entegre ederek muazzam bir iş yaptı. Sanat ve mühendisliğin aslında yan yana işlerlik kazandığı fikrini içselleştirmiş bulunuyorlar.
Tasarımla ilgili düşünme biçimi kurumsal dünyada değişti mi?
İyi haber şu ki, tasarımın değeriyle ilgili olarak yatırımcıların düşünme biçiminde inanılmaz bir değişim meydana geldi. Ve hatta liderlerin bazen minnettar olduğu insanlara 10 yıl önceki yaklaşımı, inanın bana, tamamen farklıydı. Bu kişilerle bir araya geldiğimizde, bizi reddettiler çünkü tasarımın değerini anlayamadılar. Ancak bizlerin, pek çok çağdaşımız gibi, tasarımın farklılaştırıcı bir unsur olduğunu, tasarımın işi büyütmenizi sağlayabileceğini, tasarımın kilit önemde bir unsur olduğunu kanıtlayabildiğimizi düşünüyorum.
Son bir sorun: Örneğin, bir halka arzı nasıl farklı tasarlardınız?
Bunu beyaz tahta üzerinde ele alacağız. Bu süreç hakkında baştan sona yeniden düşünmek bir başkasının işi.