Dev perakendeci ATÜ’ye içerden bakış

0
102

TAV Grubu, 17 yıl gibi kısa bir sürede Fortune 500 şirket sıralamasına beş şirketiyle girmeyi başardı. TAV İnşaat, TAV İstanbul, ATÜ, Havaş ve geçtiğimiz yıl da BTA listeye girdi. Bugün 14 ülkede 17 havalimanı işlettiklerini belirten TAV Grubu CEO’su Sani Şener “Bu başarıda, 2000’lerin başında havacılıkta yaşanan özelleştirme ve serbestleştirme dalgasını yakalamamız önemli yer tutuyor. Türkiye serbestleştirme ile havacılığı rekabete açtı, yıllık 30 milyon yolculardan 180 milyonlara geldi. Biz de edindiğimiz bilgi birikimiyle dünyaya açıldık ve havalimanı yapımı ve işletmeciliğinde tüm dünyada tercih edilen bir marka olduk” diyor. TAV’ın ATÜ ile büyüyen başarısının ardında sürdürülebilir büyüme yatıyor. ATÜ Genel Müdürü Ersan Arcan Fortune’a ATÜ’nün 2017 sonrası hedeflerini anlattı.

TAV Havalimanları Holding, Gebr. Heinemann ve Unifree Duty Free A.Ş. ortak girişimi olarak 2000 yılında kurulan ATÜ, Türkiye’nin en büyük gümrüksüz satış mağazaları işletmecisi olarak dikkat çekti. Dünya çapında gümrüksüz satış mağazaları, butikler, özel konsept mağazalar ve alt işletmeci markalara ait mağazalar ile de farklılık yaratan şirketin Fortune 500 performansı, 2016 yılında 2.2 milyon TL net satış ve yüzde 11.69 olarak gerçekleşti. Toplam 20 bin metrekarelik gümrüksüz satış alanında, yurtiçi operasyonlarını İstanbul Atatürk, İzmir Adnan Menderes, Ankara Esenboğa, Gazipaşa- Alanya havalimanlarında, yurt dışı operasyonlarını ise Gürcistan’da Tiflis, Batum ve Kutaisi, Makedonya’da Üsküp ve Ohrid, Litvanya’da Riga, Tunus’ta Enfidha Hammamet and Monastır Havalimanları’nda sürdürüyor.

ATÜ, 2014 yılında Tunus’taki Carthage, Sfax, Djerba, Tabarka ve Tozeur Havalimanları  ve Umman’daki Salalah Havalimanı ihalesini kazandı. Kasım 2014’te bu havalimanlarındaki yeni operasyonlarını başlattı. Türkiye’nin en büyük gümrüksüz mağaza işletmecisi, dünyaca ünlü markalara ev sahipliği yapan seyahat perakendecisi ATÜ, duty-free’nin avantajlı ürünlerinin yanı sıra birbirinden farklı konseptlere sahip butik mağazalarına getirdiği yenilikler ile dikkat çekiyor.
 
Türkiye son 15 yılda havacılık alanında ciddi bir başarı hikayesi ortaya çıkarttı. Bu hikayede TAV, havalimanlarını özelleştirerek kapasitesini artırdı, modernleştirdi ve İstanbul’da dünyanın en büyük 11., Avrupa’nın en büyük beşinci HUB’ını yarattı. ATÜ, bu deneyimini farklı ülkelere, farklı havalimanları inşa ederek taşıdı. Böylece sürdürülebilir ve akıllı büyüme ivmesi yakalandı. 2016’da ATÜ genel sıralamada 78., “En çok ihracat yapanlar sıralamasında 19., “Özkaynak kârlılığı en yüksek şirketler” arasında 11., “Parekende ticaret mağazaları” sektöründe ise 6. sırada yer aldı. ATÜ Genel Müdürü Ersan Arcan, “Şu anda  Türkiye’de 5, Gürcistan’da 3, Tunus’ta 7, Makedonya’da 2 havalimanında faaliyet gösteriyoruz. Ayrıca Suudi Arabistan Medine, Letonya Riga, ABD Houston ve Umman Salalah havalimanlarındayız. Toplam 8 ülkede 21 havalimanında yer alıyoruz” diyor.
2016’da dünyada ve bölgede yaşanan güvenlik kaynaklı endişeler nedeniyle yolcu sayılarında düşüş yaşandı. Ancak havacılık, geçmiş krizlerden de görüldüğü gibi şoklara dayanıklı sektör ve küreselleşme nedeniyle büyümesini devam ettirecek öngörüsü hakim. Uçak üreticilerinin ve havayollarının beklentilerinden 2035’e kadar 7 milyar olan yıllık yolcu sayısının ikiye katlanması bekleniyor. Bu büyümenin ciddi bir kısmının da, ATÜ’nün ve TAV’ın faaliyetlerinin  odaklandığı gelişmekte olan ülkelerde yaşanması bekleniyor. Türkiye’de yolcu sayıları 2002-2016 arasında yıllık ortalama yüzde 12 büyüdü. Geçen yılsa 2015’e göre yüzde 4 düşüşle kapandı. Türkiye’deki havalimanlarında 2017 Nisan itibariyle düşüş trendi sonlanma olacağı öngörülüyor. Ersan konuyla ilgili olarak, “TAV’ın portfolyosundaki çeşitlilik sayesinde 2016’da yolcu sayısı yüzde 2 artarak 104 milyona ulaştı. Bu çeşitlilik ATÜ için de geçerli, böylece risklerimizi dengelemiş oluyoruz” diyor.

FORTUNE 500 BAŞARISI
2017 başından itibaren, yurtiçi ve yurtdışı operasyon noktalarında mağaza renovasyon projeleri yürütülüyor. Bunlara ek olarak da Riga, Houston, Üsküp, İstanbul ve Gazipaşa Havalimanlarında yeni mağaza açılışları gerçekleşti. 2016’da İstanbul Atatürk Havalimanı’ndaki mağazaların değişen yolcu kompozisyonu, beklentilerine uygun olarak yeniden tasarlandı. İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nde Genişleme Projesi kapsamında gümrüksüz satış mağazaları hizmete girdi. Arrival dört gümrüksüz satış mağazası inşaat projesi tamamlanarak; operasyona hazır hale getirildi. İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nde Gate 222 ve Gate 310 gümrüksüz satış mağazaları hizmete girdi. İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nde Mezzanine Outlet Duty Free mağazası hizmete girdi. Mezzanine Desigual mağazasının ise renovasyon projesi tamamlandı ve mağaza tekrar hizmete girdi.

ATÜ Mart 2015’te ABD- Teksas eyaletindeki Houston George Bush Havalimanı’nda yer alan gümrüksüz satış mağazalarının 10 yıl süreyle işletme hakkını kazandı. 2014 yılında yaklaşık 41 milyon yolcuya hizmet veren havalimanında işletmeye konu olan toplam gümrüksüz satış bölgesi, 700 metrekarelik alanı kapsıyor. Bu havalimanı, havacılık açısından dünyanın en büyük pazarı olan ve önümüzdeki dönem özelleştirme süreçlerinin hızlanmasının beklediği Kuzey Amerika pazarına girmiş olması açısından önemli. 2014 yılında da TAV’ın Mart ayında Milas Bodrum Havalimanı ihalesini kazanmasıyla bu havalimanında yerini aldı. Ayrıca sene içinde Umman’ın Salalah Havalimanı’nın ve Tunus’ta başkent Kartaca dahil beş havalimanının gümrüksüz satış mağazalarının işletme hakkı kazanıldı. Temmuz 2014 itibarıyla Tunus’daki Monastır Havalimanı gümrüksüz mağazalarının işletmesi devralındı. Bu yatırımlar TAV dışında büyüme hamlesinin ilk ciddi adımları oldu. ATÜ’nün en güçlü yanı, yolcu kompozisyonunu, beklentilerini ve ihtiyaçlarını yakından takip ederek buna uygun inovatif projeleri hızlı bir şekilde hayata geçirmesi. Ersan, “Yolcunun havalimanına girişinden uçağa bildiği ana kadar davranışlarını takip edebiliyoruz. Mutlu yolcu daha fazla harcama yapıyor. Bu yüzden tüm havalimanı altyapısının yolcu memnuniyetine odaklı olması, yolcunun otoparkta, güvenlikte, pasaportta hızlı ve konforlu hizmet alması çok önemli” diyor.

İstanbul’da transfer yolcu oranının yüzde 40’lara çıkması, mağaza yerleşimlerinin, ürün çeşitliliğinin yeniden tasarlaması aşamasını gerektirdi. Ersan konuyla ilgili olarak, “Örneğin, Ortadoğu’dan gelen yolcuların parfüm ve kozmetiğe ilgi duyduğunu biliyoruz, o uçakların yanaşacağı köprülerin yakınındaki mağazalarımızı buna göre tasarlıyoruz. 50 binden fazla ürün sunuyoruz” bilgisini paylaşıyor. ATÜ, çalışanların profesyonel ve kişisel gelişimiyle ilgili olarak da sürekli eğitim programlarını devreye alıyor. Doğru ve başarılı ortaklıklar, işbirliklerine imza atıyor. Başarılı işlerden biri de Duty-free’de yaratılan lokum markası. Marka şu anda Türkiye’deki lokum satışının yüzde 6’sını karşılıyor.

 2017 ve sonrası hedefler
İstanbul Atatürk Havalimanı dış hatlar yolcu büyümesi yüzde 1-3 arasında, TAV Havalimanları Holding toplam yolcu büyümesi yüzde 4-5 arasında, ciroda yatay seyir, net karda önemli oranda artış söz konusu. ATÜ, bu rakamlara paralel büyüme peşinde. ABD’de Houston’un ardından New York ve Boston’da açılan ihaleler gündemdeki en büyük projeler. Suudi Arabistan ciddi özelleştirme planı yürütüyor. Burada Medine’nin ardından Dammam, Cidde, Yanbu, Qassim ve Hail havalimanlarında yer almak söz konusu olabilir. Yine, TAV’ın işletmesini üstlenmesiyle Küba Havana Havalimanı’nda faaliyete başlamak konusunda çalışmalar devam ediyor.
 
ATÜ VE 2016 YILI GELİŞMELERİ
-İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nde Genişleme Projesi kapsamında gümrüksüz satış mağazaları hizmete girdi.
-Arrival dört gümrüksüz satış mağazası inşaat projesi tamamlanarak; operasyona hazır hale getirildi.
-İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nde Gate 222 ve Gate 310 gümrüksüz satış mağazaları hizmete girdi.
-İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’nde Mezzanine Outlet Duty Free mağazası hizmete girdi. Mezzanine Desigual mağazasının ise renovasyon projesi tamamlandı ve mağaza tekrar hizmete girdi.
-Milas Bodrum Havalimanı’nda ATU Bodrum Bazaar Shop mağazası Temmuz ayında; ATU Bodrum Domestic mağazası ise Nisan ayında açıldı.
-Tunus-Kartaca Uluslararası Havalimanı’nda bulunan 6 gümrüksüz satış mağazası, Djerba-Zarzis Havalimanı’nda bulunan 2 gümrüksüz satış mağazası, Sfax-Thynao Havalimanı’nda bulunan 2 ve Tozeur ve Tabarka Havalimanları’nda bulunan 4 gümrüksüz satış mağazası yenilendi.
-Riga International Havalimanı’nda Genişleme Projesi kapsamında Bus Gate ve Red Head gümrüksüz satış mağazaları 29 Ekim’de hizmete girdi.
-Makedonya Üsküp Büyük İskender Havalimanı’nda gümrüksüz satış mağazası 29 Ekim tarihinde açıldı.
-Houston George Bush Uluslararası Havalimanı’nda Terminal A North Wall Unit ve South Wall Unit Şubat ayında açıldı. Terminal B gümrüksüz satış mağazası Nisan ayında, Terminal C Accessory Shop ise Şubat ayında açıldı. Şubat ayında ilk fazı tamamlanıp açılmış olan Terminal D Main Duty Free mağazasının 10 Kasım tarihinde 2. fazı tamamlanarak 557 m2 olarak hizmete girdi.

ATÜ’nün hizmet verdiği noktalar:
HAVALİMANLARI
-TÜRKİYE: İstanbul – Atatürk Havalimanı, Ankara – Esenboğa Havalimanı, İzmir – Adnan Menderes Havalimanı, Gazipaşa Alanya Havalimanı ve Milas Bodrum Havalimanı
-LETONYA: Riga Uluslararası Havalimanı
-MAKEDONYA: Üsküp Alexander the Great Havalimanı, Ohrid St. Paul the Apostle Havalimanı
-GÜRCİSTAN: Tiflis Uluslararası Havalimanı, Batum Uluslararası Havalimanı, Kutaisi Uluslararası Havalimanı
-TUNUS: Tunus – Kartaca Uluslararası Havalimanı, Monastır Habib Bourguiba Uluslararası Havalimanı, Enfidha Hammamet Uluslararası Havalimanı, Cerbe – Zarzis Havalimanı, Safakes – Thyna Havalimanı, Tabarka Havalimanı, Tuzer -Nefta Uluslararası Havalimanı
-ABD: Houston George Bush Havalimanı
-SUUDİ ARABİSTAN: Medine Havalimanı
-UMMAN: Salalah Havalimanı

Hedef Bölgeler:
Uluslararası rekabet gücüyle dünyanın pek çok bölgesinde yeni ihalelere hazırlanan ATÜ, önümüzdeki dönemde ABD, Orta Doğu ve Afrika’da açılacak ihaleleri yakından takip etmeye devam edecek.