Çin ekonomisinden çok da iç açıcı olmayan haberler gelirken, Çin borsasındaki sert hareketler ABD ve Avrupa mali piyasaları üzerindeki etkileri yüzünden küresel sıkıntıya dönüşmüş durumda.
Ancak uzmanlara göre, her ne kadar Çin borsasındaki volatilite yavaşlayan ekonomisinin sonucu olsa da, bir ülke ekonomisinin asıl kaderini belirleyen unsur, borçlanma piyasaları.
Fortune’da yer alan haberde, birkaç yıl önce ABD’de mali krizi tetikleyen mortgage krizi hatırlatılarak, Çin emlak piyasasında da benzer sıkıntılı bir durum yaşandığına dikkat çekiliyor.
Haberde, Çin emlak piyasasının ABD gayrimenkul pazarından farklı bir işleyiş sergilediği ancak halen bütün ekonomiyi tehdit eden devasa borç patlamasının arka planındaki itici güç olduğu kaydediliyor.
ABD’de emlak yatırımlarına olan talebi destekleyen ve de sonra büyük bir krize yol açan unsur, teminatlandırılmış borç yükümlülükleriydi. Çin’de ise ABD’dekine benzer bir özel toprak mülkiyeti olmadığından, ortalama vatandaşların geri ödeyemeyecekleri bir borç yükü söz konusu değil. Bunun yerine yerel yönetimler, altyapı yatırımlarını finanse etmek amacıyla büyük ölçüde “yerel yönetim finansman araçları”na güvendiler. Bu yerel idarelerin ellerindeki en önemli varlık ise, toprak. Çin Kalkınma Bankası’ndan uzun vadeli kredi sağlayabilmek için yıllardır toprağı kolateral olarak kullanıyorlar.
Yerel idareler Çin Merkez Bankası’nın desteğiyle bu kredileri aldırlar. Nitekim Çin hükümetinin Amerikan mali krizinin dünyayı salladığı 2008 yılında devreye soktuğu 570 milyar dolarlık teşvik paketi büyük ölçüde yerel idarelerin borçlanmasına dayanıyordu. Bu program Çin’in ekonomik büyümesini teşvik etti ancak artık kaynak tükenmek üzere. Çin’deki büyüme yavaşladıkça, merkezi hükümet de yerel yönetimlerin borcu nasıl finanse edebileceklerinden kaygılı.
Öte yandan, hükümet geçen hafta Çin devletinin toplam borç tavanını geçen yıla göre 600 milyon yuan artırarak 16 trilyon yuana çıkardı.
Merkezi hükümetin yerel yönetimlere daha fazla kredi vermek istememesi ise 2008 yılındaki teşvik paketinin, ekonomiye kısa vadeli bir destek sunacağı ancak yerel yönetimler ekonomik açıdan anlamlı projelere yatırım yapmadıkları için uzun vadede sıkıntı yaratacağı eleştirilerini yöneltenlerin elini güçlendiriyor.
Çin ekonomisindeki yavaşlamanın boyutunu zaman gösterecek. Ancak uzmanlara göre eğer dünyanın ikinci büyük ekonomisinde bir mali kriz patlak verecekse, ilk batan borçlanma piyasaları olacak.
