Uluslararası denetim, vergi ve danışmanlık şirketi KPMG’nin Türkiye Enerji ve Doğal Kaynaklar Sektör Lideri Ümit Bilirgen, borun “21’inci yüzyılın petrolü” olarak tanımlandığını belirterek, “Ülke olarak sahip olduğumuz böylesine değerli bir kaynağı keşfetmeye devam ederken, birçok sektörde de ezberin değişeceğini öngörüyoruz.” dedi.
Bilirgen, AA muhabirine, dünyadaki bor rezervlerinin yüzde 73’ünün Türkiye’de bulunduğunu söyledi.
Bor mamülü arzının yüzde 26’sını karşılayan ABD’nin dünya sıralamasında rezerv bakımından Türkiye’nin ardından ikinci sırada yer aldığını dile getiren Bilirgen, “21’inci yüzyılın petrolü olarak tanımlanan bor madeninin dünyada yıllık tüketimi 4 milyon ton seviyesinde ve bu tüketimin yaklaşık yüzde 55’i Asya bölgesinde gerçekleşiyor. Sektörde iki ana üretici olan Eti Maden ve ABD’li Rio Tinto dünyadaki en etkin şirketler olarak göze çarpıyor.” diye konuştu.
Bilirgen, Türkiye’nin 2016’da 1,78 milyon ton bor sattığını, değer olarak ise 711 milyon dolar gelir elde edildiğini ifade etti.
Türkiye’nin bordan elde ettiği toplam satış gelirlerinin yüzde 97’sinin ihracattan oluştuğunu aktaran Bilirgen, geçen yıl 2,2 milyon ton bor ihracatı ile rekor kırıldığını belirtti.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının yakın zamanda açıklayacağı “Bor Maden Stratejisi” ile yeni bir döneme girileceğine işaret eden Albayrak, şöyle konuştu:
“2000 yılında rafine bor ürünlerinin satıştaki payı yüzde 53 iken, 2016 itibarıyla bu oran yüzde 96’ya yükseldi. Dolayısıyla katma değeri yüksek ürünler ve borun yeni kullanım alanları için çalışmalara ağırlık verilmesi söz konusu olacak. Dünyada borun hali hazırdaki kullanım alanlarına baktığımızda, cam sektöründe yüzde 48, tarımda yüzde 15, seramik-fritte de yüzde 15 kullanım olduğunu görüyoruz. Ayrıca deterjan-temizlik sektöründe de bu madenden büyük ölçüde yararlanılıyor. Bu kapsamda, bor madenlerinin devlet adına üretilmesi, işletilmesi ve pazarlamasını gerçekleştiren Eti Maden’in Eti Matik Borlu Temizlik Ürünü, Etidot-67 zirai bor ve granül bor ürünleri geliştirdiğini ve piyasaya sunduğunu biliyoruz. Bu ürünlerin tanıtılması, ürün kapasitelerinin ve kullanımlarının artırılması, Ar-Ge çalışmalarıyla portföye yeni ürünler eklenmesi gibi çalışmaların devam etmesini bekliyoruz.”
Pil ve depolama sistemleri için büyük avantaj
Bilirgen, dünyada kaya gazı üretiminde kullanılan hidrolik çatlatma yönteminde de bor ürünlerinin kullanıldığını belirterek, “Büyüyen sektör, içinde fırsatlar da barındırıyor. Yine son dönemde açıklanan ve üzerinde en son çalışılan ürünlerden Çinko Borat, yüksek dehidrasyon sıcaklığına sahip olduğu için yüksek sıcaklıklara dayanıklı plastik üretiminde, yanmaya dayanıklı kablolarda, yanmaya dayanıklı kumaşlarda, elektrik-elektronik parçalarında, boyada, otomobil-uçak iç aksamlarında, kağıt ve tekstil endüstrilerinde de kullanılıyor.” dedi.
Bu endüstriyel alanlardaki kullanımının yanı sıra borun, enerji sektöründeki kullanımına odaklanılmasıyla yeni bir sürecin başlayacağını ifade eden Albayrak, şunları söyledi:
“Yakın gelecekte depolanabilir, taşınabilir ve tükenmez bir enerji kaynağı olan hidrojen yakıtının alternatif bir enerji kaynağı olarak yaygınlaşmasıyla Sodyum Borhidrür’ün enerji arenasında önemli bir ürüne dönüşmesi bekleniyor. Sodyum Borhidrür, hidrojen depolanmasında yük ve yer kaplama açısından büyük avantaj sağlıyor. Aynı zamanda Sodyum Borhidrür’ün doğrudan yakıt hücrelerinde yakıt olarak kullanımı da mümkün. Bor temelli hidrojen ve yakıt pili sistemlerinin geliştirilmesi, borun aynı zamanda bir yakıt olarak kullanılmasıyla beraber gelecekte ulaşım sektöründe önemli bir değişim yaratması bekleniyor. Bor üzerinde yapılan diğer ek çalışmalar ve Bor Maden Stratejisi ışığında çok farklı bir geleceğe doğru yaklaşıyoruz. Ülke olarak sahip olduğumuz böylesine değerli bir kaynağı keşfetmeye devam ederken, birçok sektörde de ezberin değişeceğini öngörüyoruz.”
Öte yandan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, dün İstanbul’da düzenlenen 1. Enerji ve Maden Forumu’nda, bor madeninin yüksek katma değere sahip stratejijk bir ürüne dönüştürülmesi için yıl içinde önemli adımlar atılacağını açıkladı.
Albayrak, bu kapsamda yürütülecek çalışmalar için uluslararası tecrübeye sahip uzmanlardan bir ekip kurulduğunu belirterek, borda önemli iki-üç tesisin temel atma süreciyle ilgili açıklamalar yapılacağını ve bu alanda dünyada ses getirecek adımlar atılacağını bildirdi.
