1 Kasım seçimlerine 2 gün kala asgari ücreti artırmaya yönelik vaatler, bu seçimde ağırlığını artıran ekonomi vaatleri içerisinde en dikkat çekenlerden biri oldu. 7 Haziran seçimlerinde asgari ücret konusunda herhangi bir vaatte bulunmayan Ak Parti, bu kez net bin 300 lira asgari ücret vaat etti. Bu rakam mevcut asgari ücrete göre net yüzde 30’luk artış anlamına gelirken, diğer partilerin vaatleri bu rakamın da üzerine çıkarak 2 bin liraya kadar çıktı. Peki Türkiye’de yaklaşık 5 milyon çalışanın aldığı asgari ücret, kişi başına aylık milli gelire oranlandığında ortaya nasıl bir tablo çıkıyor? Önce mevcut duruma bakalım. Halen Türkiye’de yaklaşık brüt 425 Euro olan asgari ücret, kişi başına aylık gelirin yüzde 47’sine karşılık geliyor. Avrupa ülkelerinin çoğunda milli gelir Türkiye’nin oldukça üzerinde olduğu için asgari ücretin gelirdeki payı Türkiye’de, bu ülkelerin çoğunun üzerinde. 25 Avrupa ülkesinden sadece 6’sında (Almanya, Belçika, İrlanda, Fransa, İngiltere, Hollanda) asgari ücretin aylık gelire oranı, Türkiye’nin üzerinde. Yüzde 47’lik orana sahip Türkiye’ye en yakın ülkeler yüzde 40’la Karadağ ve Yunanistan ile yüzde 42 ile Slovenya görünüyor.
ALMANYA’YA YAKLAŞIRIZ
Ancak vaatlere göre yılbaşında asgari ücret en düşük bin 300 lira olduğunda, milli gelirdeki payı yüzde 57’ye fırlayacak. Böylece Türkiye, bir anda asgari ücretin yüzde 56 pay sahibi olduğu İrlanda’yı yakalamış, yüzde 59’luk Almanya’ya da çok yaklaşmış olacak. Türkiye’de hizmet sektörünün daha yoğun olduğunu, yaklaşık her 4 çalışandan 1’inin asgari ücret aldığını da unutmamak gerekiyor.
LÜKSEMBURG’DA ÜCRET YÜKSEK, ORAN DÜŞÜK
Asgari ücretin en az paya sahip olduğu ülkeler yüzde 22 ile Bulgaristan ve yüzde 20 ile Çek Cumhuriyeti görünüyor. Avrupa’da brüt asgari ücretin 1922 Euro ile en yüksek olduğu Lüksemburg’da aylık milli gelir içindeki oranı yüzde 35’te kalıyor.
DİĞER VAATLERE GÖRE ORAN NE OLUR?
MHP: 1400 lira (Brütü yaklaşık 532 Euro’ya gelir. Bu da aylık milli gelire oranının yüzde 59 olması demek.)
CHP: 1500 lira (Brütü 562 Euro oluyor. Bu da aylık milli gelire oranının yüzde 62’ye çıkması anlamına gelir.)
HDP: 2000 lira (Aylık brütü 750 Euro’ya çıkar. Bu rakam da milli gelire oranını yüzde 83’e çıkarır.)
İŞVERENIN KIDEM TAZMINATI YÜKÜ BÜYÜYECEK
Net asgari ücretin bin 300 TL’ye çıkmasıyla, işçisini asgari ücretten çalıştıran işverenin kıdem tazminatı yükü de yeni brüt rakam üzerinden hesaplanacak. 2015’in 2. yarısında 1 yıllık kıdem tazminatı karşılığı olarak işverenin ödemesi gereken ücret bin 273.50 TL iken, gelecek yılın ilk yarısında bu rakam 373 TL artarak bin 647 TL’ye yükselecek. 10 yıllık kıdem tazminatı hakkı bulunan bir işçi için şu an 12 bin 735 TL ödemesi gereken bir işveren, ocak ayından itibaren 16 bin 470 TL ödeyecek. İşçisini asgari ücretin üzerinde çalıştıran işverenler ise bin 300 TL’lik asgari ücret uygulamasından doğrudan etkilenmeyecek.
ASGARİ ÜCRETTE REFAH PAYI İSTENİYOR
Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda işçileri temsil eden Türk-İş, 2015 yılı asgari ücreti belirlenirken, gelir dağılımında adaleti sağlamaya yönelik olarak ayrıca refahtan pay verilmesi gerektiğini savundu. Türk-İş, öncelikle Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından belirlenen net tutarın esas alınmasını, bunun üzerine 2015 yılı için öngörülen enflasyon hedefi ile ekonomik büyüme dikkate alınarak refah payı ilave edilmesi gerektiğini ifade etti.
GELİR VERGİSİ KESİNTİSİNİN PAYI 86 TL
Net asgari ücret bin 300 TL’ye çıkartılırken, vergi ve SGK priminde indirim yapılmadığı takdirde asgari ücretli bir işçinin halen bin 496.36 TL olan işverene maliyeti, 439 TL artarak bin 935.23 TL’ye çıkacak.
1.300 TL’ye göre brüt 1.647 TL’ye çıkacak asgari ücret içerisinde nete ulaşabilmek için kesintiler toplamı 345 TL’yi buluyor. Kalemlere bakıldığında en yüksek vergi kesintisi 86 TL’yle gelir vergisi görünürken, ardından 12.3 TL’yle damga vergisi geliyor.
GSS BORCUNU ÖDEYENLER NE OLACAK?
Genel Sağlık Sigortası (GSS) borcu bulunanlara gelir testi yaptırmak için tanınan 1 yıllık süre 30 Eylül’de sona ererken, yapılan gelir testi sonrası yeniden hesaplanan borcu ödemek için verilen süre de 2 Kasım’da dolacak.
GSS ile ilgili bu süreç devam ederken, iki yeni gelişme oldu. Önce AK Parti’nin seçim beyannamesinde, okul bittikten sonra gençlerin 2 yıl daha GSS primi yatırmadan sağlık hizmetinden yararlanacağı açıklandı. Önceki gün de Başbakan Ahmet Davutoğlu Malatya’da yaptığı açıklamada, gençlerin okulunu bitirip iş sahibi olmadan önce oluşmuş GSS prim borçlarının tümünü sileceklerini söyledi.
Uygulamanın nasıl olacağı, çıkarılacak yasal düzenlemeyle netleşecek. Gelir testi yaptırmayan, prim borcunu ödemeyenler kazançlı çıkacak. Fakat, bazı gençler gelir testini yaptırıp, borçlarının tamamını ödedi ya da taksitlendirip ilk taksit ödemesini yaptı. Genelde bu tür af düzenlemelerinde, daha önce ödemede bulunanlara bir iade yapılmıyor. Eğer GSS prim borcunun affında da aynı uygulamaya gidilirse borcunu ödeyenler cezalandırılmış olacak.
