ABD Adalet Bakanlığı, mortgage tahvilleri soruşturmasında trilyon dolarlık aktifleri bulunan bankaları tek tek dize getiriyor. Hakkında soruşturma yürütülen Bank of America, bakanlığa dava açılmaması karşılığında 13 milyar dolar ödemeyi teklif etti. ABD hukuk kurallarına göre, bir özel şirket devlete belli bir ceza ödemeyi kabul edip anlaşırsa hakkında dava açılmıyor, açılan davalar da düşüyor.
ABD bankaları 2008 öncesinde verdikleri motrgage kredilerini dayanak olarak gösterip tahvil satmışlardı. Kriz sonrasında bu havuzlarda toplanan krediler arasındaki ödeme riski bulunan kişilere ait kredilerin de olduğu anlaşılmıştı. Yani bankalar, borcunu düzenli ödeme kapasitesine sahip kişilerin borçlarını, ödeme potansiyeli düşük kişilerin borçlarıyla aynı havuzda karıştırıp, para çevirmişlerdi. Böylece bu melez borçlar riskli tahvilleri alan kişilere geçmişti.
2008’de kriz patladı ve ev fiyatları düşmeye başladı. Konut kredilerine dayalı tahviller de değer kaybetti. Kriz derinleşince, konut kredisi borçlarını ödemeyenlerin sayısı hızla arttı ve bu kağıtların değeri de çoğu zaman yarıya, hatta daha da aşağı düştü.
Kriz sonrası açılan soruşturmalarda bankaların bu kağıtları müşterilerine riskleri konusunda uyarmadan sattıkları ortaya çıktı. Ve art arda soruşturmalar açıldı.
Adalet bakanlığı ile anlaşan ilk banka JP Morgan oldu. JP Morgan tam 13 milyar dolar ödedi. Citi Group ise anlaşma için bakanlığa yaklaşık 300 milyon dolar önerdi. Bakanlık bu rakamı “komik” bulup, davaları başlatmakla tehdit etti. Citi Group sonunda 7 milyar dolar ödemeye razı oldu.
Citi örneği, Bank of America’nın önerdiği 13 milyar doların hemen kabul edilmeyebileceğini gösteriyor. Rakam daha da yukarı çıkarsa bu alandaki rekor da kırılmış olacak.
